-
ROZSZCZEP WARGI, WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO I PODNIEBIENIA
zob. ROZSZCZEP PODNIEBIENIA PIERWOTNEGO I WTÓRNEGO
-
ROZSZCZEP WARGI I WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO
/ROZSZCZEPIENIE WARGI I WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO/ ang. cleft lip and alveolus Wada wrodzona, która zazwyczaj ma charakter jednostronny (lewostronny, prawostronny) lub obustronny. Polega na częściowym lub całkowitym przerwaniu ciągłości elementów...
-
ROZSZCZEP WARGI I PODNIEBIENIA – DIAGNOZA WIELOSPECJALISTYCZNA
ang. cleft lip and palate - the multispecialistic diagnosis Rozszczep wargi i podniebienia to wada wrodzona, jedna z najczęściej występujących wad w środkowej części twarzy. W etiologii wady rozszczepowej wskazuje się zarówno na czynniki endogenne, jak...
-
ROZSZCZEP WARGI I PODNIEBIENIA – DIAGNOZA LOGOPEDYCZNA
ang. cleft lip and palate – the diagnosis speech therapist Diagnoza logopedyczna nie ma charakteru statycznego, ale jest dynamiczna. Powinna być stale aktualizowana, co oznacza bieżącą weryfikację występujących trudności oraz mocnych stron pacjenta, na...
-
ROZSZCZEP WARGI I PODNIEBIENIA – CECHY PROTOTYPOWE
ang. cleft lip and palate - prototype guilds Charakteryzując właściwości osób z wadą rozszczepową, można wykorzystać termin prototyp , który określa cechy najbardziej typowe, reprezentacyjne, występujące w danej grupie osób. Prototyp jest jednak...
-
ROZSZCZEP WARGI I PODNIEBIENIA - KLASYFIKACJE
ang. cleft lip and palate – classifications Rozszczep wargi i podniebienia to jedna z wad rozwojowych w obrębie twarzoczaszki polegająca na przerwaniu ciągłości anatomicznej tkanek (błony śluzowej, skóry, mięśni, kości) w miejscach, w których wystąpiły...
-
ROZSZCZEP WARGI
/ROZSZCZEPIENIE WARGI/ ang. cleft lip Jedna z wad rozwojowych w obrębie środkowej części twarzoczaszki. Może przyjąć postać rozszczepu częściowego, całkowitego lub podskórno-podśluzówkowego. Rozszczepy wargi mogą być jednostronne (lewostronne,...
-
ROZSZCZEP UKRYTY
zob. ROZSZCZEP PODŚLUZÓWKOWY
-
ROZSZCZEP PODŚLUZÓWKOWY
/ROZSZCZEP UKRYTY/ ang. submucous cleft Wada rozwojowa, która polega, najogólniej ujmując, na przerwaniu tkanek (np. mięśni) przy zachowaniu ciągłości skóry, błony śluzowej. Morfologia wady powoduje, że rozszczep podśluzówkowy nie zawsze jest...
-
ROZSZCZEP PODNIEBIENIA WTÓRNEGO
ang. cleft of secondary palate Zgodnie z typologią opracowaną przez Desmonda Kernahana i Richarda Starka wśród rozszczepów w obrębie środkowej części twarzoczaszki wyróżnia się – obok rozszczepów podniebienia pierwotnego – rozszczepy podniebienia...
-
ROZSZCZEP PODNIEBIENIA PIERWOTNEGO I WTÓRNEGO
/ROZSZCZEP WARGI, WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO I PODNIEBIENIA/ ang. cleft of primary and secondary palate Jedna z wad rozwojowych w obrębie twarzoczaszki polegająca na przerwaniu ciągłości anatomicznej tkanek (błony śluzowej, skóry, mięśni, kości) w...
-
ROZSZCZEP PODNIEBIENIA PIERWOTNEGO
/ROZSZCZEPIENIE WARGI I WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO/ ang. cleft of primary palate Rozszczep w obrębie wargi górnej i wyrostka zębodołowego. Generalnie polega na częściowym lub całkowitym przerwaniu ciągłości elementów anatomicznych wargi górnej i wyrostka...
-
ROZSZCZEP PODNIEBIENIA
ang. cleft palate Wada wrodzona, która – ujmując ogólnie – dotyczy podniebienia twardego i miękkiego lub tylko podniebienia miękkiego. Wśród rozszczepów podniebienia wyróżnia się także rozszczep podśluzówkowy. Uwzględniając embriologię, rozszczepy w...
-
ROZROST MIGDAŁKÓW PODNIEBIENNYCH
/PRZEROST MIGDAŁKÓW PODNIEBIENNYCH/ ang. tonsillar hypertrophy , niem. Hypertrophie der Gaumenmandeln , fr. hypertrophie des amygdales palatines , ros. гипертрофия небных миндалин Przerost migdałków podniebiennych Migdałki podniebienne są jednym z...
-
ROZPODOBNIENIE
zob. DYSYMILACJA
-
ROZGRANICZAJĄCA FUNKCJA DŹWIĘKÓW
zob. DELIMITACYJNA FUNKCJA DŹWIĘKÓW
-
ROTACYZM WELARNY
zob. RERANIE PODNIEBIENNE
-
ROTACYZM WARGOWY
zob. RERANIE WARGOWE
-
ROTACYZM UWULARNY
zob. RERANIE JĘZYCZKOWE
-
ROTACYZM TYLNOJĘZYKOWY
zob. RERANIE PODNIEBIENNE
-
ROTACYZM POLICZKOWY
zob. RERANIE POLICZKOWE
-
ROTACYZM PODNIEBIENNY
zob. RERANIE PODNIEBIENNE
-
ROTACYZM MIĘDZYZĘBOWY
zob. RERANIE MIĘDZYZĘBOWE
-
ROTACYZM LABIALNY
zob. RERANIE WARGOWE
-
ROTACYZM JĘZYCZKOWY
zob. RERANIE JĘZYCZKOWE
-
ROTACYZM INTERDENTALNY
zob. RERANIE MIĘDZYZĘBOWE
-
ROTACYZM GARDŁOWY
zob. RERANIE GARDŁOWE
-
ROTACYZM FARYNGEALNY
zob. RERANIE GARDŁOWE
-
ROTACYZM
zob. RERANIE
-
RODZAJE JĄKANIA
zob. TYPY JĄKANIA
-
RHOTACISMUS
zob. RERANIE
-
RHINOLALIA
zob. NOSOWANIE
-
REZONATOR
fr. résonateur Termin rezonator ma kilka znaczeń. W ujęciu wynikającym z fizyki można go określić generalnie jako „układ elektryczny, akustyczny, optyczny lub mechaniczny zdolny do drgań rezonansowych, wykorzystywany w różnych urządzeniach do...
-
REZONANSOWOŚĆ
Jeśli przyjąć za Danutą Ostaszewską i Jolantą Tambor, że miękkość/twardość głosek to pochodna wobec miejsca artykulacji, gdyż „każda spółgłoska środkowojęzykowa jest miękka i odwrotnie – każda spółgłoska o innym miejscu artykulacji jest twarda lub co...
-
REZONANS NOSOWY
/NOSOWOŚĆ/ ang. the nasal resonance Jeśli przyjmie się, że układem rezonansowym jest jama ustna lub jama nosowa (a także nosogardziel), które w zależności od potrzeb tworzonych głosek mogą być włączane lub wyłączane z artykulacji, tworząc różną...
-
REZONANS AKUSTYCZNY
ang. the acoustic resonance Z jawisko fizyczne odbywające się w rezonatorze, który ma zdolność do drgań rezonansowych, wywołanych działaniem fal odbitych w przestrzeni ograniczonej. W takim ujęciu medium zdolne do drgań rezonansowych, do wzmacniania,...
-
REZONANS
fr. résonance W Uniwersalnym słowniku języka polskiego w pierwszej kolejności przywołuje się następujące znaczenia tego terminu: „zjawisko akustyczne polegające na przedłużaniu czasu trwania dźwięku, wywołane działaniem fal odbitych w pomieszczeniu...
-
RETRUZJA
ang. retrusion Wada odwrotna do protruzji. Polega na przechyleniu ku tyłowi zębów siecznych. Tak ustawione zęby określa się jako znajdujące się w pozycji retruzyjnej, w retruzji lub przechylone. Terminem tym określa się także dotylny ruch żuchwy...
-
RETROFLEKSJA
/CEREBRALNOŚĆ, KAKUMINALNOŚĆ/ ang. retroflexion tyłowi (rys. 1). Termin retrofleksja odnosi się do uformowania masy języka, a nie do konkretnego miejsca artykulacji, gdyż może być ono usytuowane pomiędzy obszarem zadziąsłowym a prepalatalnym. Głoski...
-
RETENCJA
ang. denture retention Rodzaj postępowania, podczas którego utrwala się stan uzyskany w trakcie aktywnego leczenia. Aby uzyskać stabilną relację podstaw szczęk po leczeniu ortodontycznym, konieczne jest doprowadzenie do okluzji neutralnej i...
-
RERANIE WELARNE
zob. RERANIE PODNIEBIENNE
-
RERANIE WARGOWE
/rotacyzm wargowy, rotacyzm labialny, reranie labialne, r kuczerskie, r furmańskie/ ang. labial rhotacism , fr. rhotacisme labial łac. rhotacismus ‘nieprawidłowa wymowa głoski [r]’; pol. wargowy (łac. labialis ) Rodzaj rotacyzmu właściwego polegający...
-
RERANIE UWULARNE
zob. RERANIE JĘZYCZKOWE
-
RERANIE POLICZKOWE
/rotacyzm policzkowy/ ang. buccal rhotacism łac. rhotacismus ‘nieprawidłowa wymowa głoski [r]’; pol. policzkowy (łac. buccalis ) Rodzaj rotacyzmu właściwego polegający na tym, że podczas artykulacji głoski [r] silny strumień powietrza skierowany jest w...
-
RERANIE PODNIEBIENNE
/reranie welarne, rotacyzm podniebienny, rotacyzm welarny, rotacyzm tylnojęzykowy/ ang. velar rhotacism łac. rhotacismus ‘nieprawidłowa wymowa głoski [r]’; pol. podniebienny ( podniebienie miękkie , łac. velum – część podniebienia człowieka w części...
-
RERANIE MIĘDZYZĘBOWE
/rotacyzm międzyzębowy, rotacyzm interdentalny, reranie interdentalne/ ang. interdental rhotacism , fr. rhotacisme interdental łac. rhotacismus ‘nieprawidłowa wymowa głoski [r]’; pol. między (łac. inter ), zębowy (łac. dentalis ) Rodzaj rotacyzmu...
-
RERANIE LABIALNE
zob. RERANIE WARGOWE
-
RERANIE JĘZYCZKOWE
/RERANIE UWULARNE, ROTACYZM JĘZYCZKOWY, ROTACYZM UWULARNY, [R] JĘZYCZKOWE, [R] UVULARNE, [R] FRANCUSKIE/ ang. uvular rhotacism , uvular r , uvular trill , ros. увулярный ротацизм łac. rhotacismus ‘nieprawidłowa wymowa głoski [r]’; pol. języczkowy (...
-
RERANIE INTERDENTALNE
zob. RERANIE MIĘDZYZĘBOWE
-
RERANIE GARDŁOWE
/reranie faryngealne, rotacyzm gardłowy, rotacyzm faryngealny, grasejowanie/ ang. pharyngeal rhotacism , niem. pharyngeal Rhotazismus , fr. rhotacisme pharyngé , ros. ротацизм фарингеальный łac. rhotacismus ‘nieprawidłowa wymowa głoski [r]’; pol....
-
RERANIE FARYNGEALNE
zob. RERANIE GARDŁOWE
-
RERANIE
/NIEPRAWIDŁOWA WYMOWA GŁOSKI R, WADLIWA WYMOWA GŁOSKI R/ ng. rhotacism , niem. Rhotazismus , fr. rhotacisme , ros. ротацизм łac. rhotacismus (grec. rhōtakizein ‘niewłaściwe użycie litery r ’, od grec. ῥῶ / rho / – litera r ), -ismus (grec. -ismos ) –...
-
RENTGENOGRAFIA
Rejestrowanie ruchów narządów artykulacyjnych z wykorzystaniem promieni Roentgena. Promieniowanie X zostało odkryte przez Wilhelma Konrada Roentgena w 1895 roku i do chwili obecnej jest wykorzystywane w diagnostyce medycznej. Do badania narządów mowy w...
-
RELEWANCJA
Jedna z zasad językoznawstwa strukturalistycznego, postulująca wyodrębnianie w opisie języka elementów i cech istotnych, tzn. cech pełniących określone funkcje w komunikacji językowej, oraz elementów i cech nieistotnych dla komunikatywnej funkcji...
-
RELATYWIZM JĘZYKOWY
Teoria zakładająca nieograniczone i nieprzewidywalne zróżnicowanie języków. Myśl tę reprezentowali strukturaliści, zwłaszcza amerykańscy, przeciwstawiając się rozmaitym koncepcjom gramatyki uniwersalnej. Klasycznym przykładem relatywizmu językowego...
-
REGIONALIZMY
/PROWINCJONALIZMY/ Cechy, które różnią mowę Polaków, dzielą się na regionalizmy i dialektyzmy. Regionalizmy to wyrazy lub cechy wymowy, formy gramatyczne, zwroty frazeologiczne, konstrukcje składniowe właściwe codziennej mowie ludności niemówiącej...
-
REEDUKACJA
zob . TERAPIA PEDAGOGICZNA
-
REDUPLIKACJA
ang. reduplication, fr. réduplication, niem. Reduplikation, Verdoppelung, ros. редупликация, повтор, удвоение łac . reduplicatio ‘powtórzenie’ Powtórzenie, w bezpośredniej odległości czasowej, określonych jednostek językowych, np. sylaby, wyrazu lub...
-
REDUNDANCJA
Nadmiar informacji w komunikacie sformułowanym w danym kodzie. Informacja może tu być rozumiana w sensie ścisłym, definiowanym na gruncie teorii informacji, a także w sensie potocznym. W wypadku pierwszym redundancję definiuje się wzorem algebraicznym...
-
RECEPCYJNO-EKSPRESYJNE ZABURZENIA MOWY I JĘZYKA (TYP ROZWOJOWY I NABYTY)
zob. ALALIA SENSORYCZNA
-
RAK KRTANI
zob. NOWOTWORY ZŁOŚLIWE KRTANI
-
RADIO
ang. radio , wireless łac. radius ‘promień’ Środek komunikacji masowej służący do bezprzewodowego przekazywania dźwięku (mowy, muzyki, audycji itp.), przetworzonego przez urządzenie nazywane nadajnikiem na falę elektromagnetyczną (o częstotliwości z...
-
R KUCZERSKIE
zob. RERANIE WARGOWE
-
R FURMAŃSKIE
zob. RERANIE WARGOWE
-
PTSD
zob. ZESPÓŁ STERSU POURAZOWEGO
-
PSYCHOZA KORSAKOWA
zob. ZESPÓŁ KORSAKOWA
-
PSYCHOTERAPIA
ang. psychotherapy grec. psyche ‘dusza’ + therapeia ‘terapia’ Specjalistyczna metoda leczenia środkami psychologicznymi osób z zaburzeniami uwarunkowanymi przede wszystkim czynnikami psychogennymi: z zaburzeniami nerwicowymi, psychosomatycznymi,...
-
PSYCHASTENIA
zob. OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
-
PRZYTOCZENIE
Włączenie do wypowiedzi relacji o słowach wypowiedzianych przez siebie lub innego mówiącego. Dokładne w intencji przytoczenie nazywa się cytatem. W wypadku cytowania pełnego wypowiedzenia lub ich ciągu powstaje schemat mowy niezależnej (mowy wprost,...
-
PRZYSPIESZENIE TEMPA MÓWIENIA
zob. TACHYLALIA
-
PRZYSPIESZENIE MOWY
zob. TACHYLALIA
-
PRZYDECH
/ASPIRACJA/ Zjawisko fonetyczne polegające na dodaniu delikatnej głoski [x] do spółgłosek zwartych [b, d, g, p, t, k]. Dzieje się tak poprzez zastosowanie ataku chuchającego (przydechowego) w czasie tworzenia tych głosek. W niektórych językach świata...
-
PRZYCISK
zob. AKCENT
-
PRZESTRZENNE PÓŁZAPOMINANIE
zob. ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
-
PRZESTANKOWANIA I PAUZY
ang. interruptions and pauses łac. interrumpere ‘wtrącać, włączać (się)’; grec. pauein ‘przestawać, zatrzymywać (się)’ Składniki prozodycznego ukształtowania wypowiedzi. John Lyons zalicza przestankowanie do zjawisk parajęzykowych. Przestankowanie...
-
PRZEROST MIGDAŁKÓW PODNIEBIENNYCH
zob. ROZROST MIGDAŁKÓW PODNIEBIENNYCH
-
PRZEROST MIGDAŁKA GARDŁOWEGO
zob. MIGDAŁEK GARDŁOWY
-
PRZEBIEG PROSTY
zob. TON CZYSTY
-
PRYMARNA DYSFAZJA
zob. ALALIA
-
PROZODYCZNY
zob. SUPRASEGMENTALNY
-
PROZODYCZNA OPOZYCJA
ang. prosodic opposition łac. oppositio ‘opór’, opponere ‘przeciwstawiać’ Kontrast dotyczący cech prozodycznych: częstotliwości podstawowej (odbieranej jako wysokość głosu), amplitudy drgań (natężenia, percypowanego jako głośność) oraz czasu trwania...
-
PROZODIA
ang. prosody grec. prosōdia ‘akcent, przyśpiew’ Za podstawowe zjawiska prozodyczne uznaje się intonację, akcent i rytm mowy. Niektórzy badacze wskazują również na wysokość głosu (ton) oraz iloczas, które w języku polskim znajdują się poza systemem...
-
PROZODEM
od prozodia , na wzór terminu fonem Termin oznaczający w teorii fonologicznej Nikołaja Trubieckiego elementarną jednostkę (sylabę lub morę) będącą nosicielem cech prozodycznych. Zob. także: FONEM SUPRASEGMENTALNY , PROZODIA , SUPRASEGMENTALNY...
-
PROWINCJONALIZMY
zob. REGIONALIZMY
-
PROTRUZJA
ang.: protrusion Doprzednie wychylenie siekaczy i wachlarzowate ich ustawienie. Zęby takie określa się jako ustawione w pozycji protruzyjnej, ustawione protruzyjnie lub wychylone. Termin protruzja oznacza także doprzedni ruch żuchwy (wysunięcie). Zob....
-
PROTEZY GŁOSOWE
Proteza to etymologicznie nieuzasadniona głoska występująca przed samogłoską najczęściej w nagłosie wyrazu. W polskich dialektach obserwuje się występowanie protez półsamogłoski [] przed samogłoskami tylnymi [o], [u] (np. łokno , łobiad , łucho , kłoza...
-
PROSTE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY
zob. SAMOISTNE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY (SORM)
-
PROPAGANDA
Nieuczciwe manipulowanie zbiorową świadomością, agitacja, która polega na nachalnym szerzeniu poglądów i haseł ideologicznych, politycznych lub ekonomicznych, dzięki czemu kształtowane są określone postawy dużej grupy ludzi ulegających głoszonym...
-
PROMPTER
zob. TELEPROMPTER
-
PROKSEMIKA
ang. proxemics 1) interdyscyplinarny kierunek badań dotyczący kulturowych, behawioralnych i socjologicznych aspektów relacji przestrzennych między ludźmi oraz między człowiekiem a otoczeniem materialnym; 2) postrzeganie, wykorzystanie i...
-
PROKLIZA
zob. PROKLITYKA
-
PROKLITYKA
/PROKLIZA/ ang. proclitic grec. proklitikón od proklino ‘chylę się do tyłu’ Wyraz atoniczny, pozbawiony akcentu gramatycznego, który łączy się w zestroju akcentowym z następującym po nim wyrazem ortotonicznym. Wyrazowy akcent główny jest zrealizowany w...
-
PROGNACJA
ang.: prognathism Wada zgryzu polegająca na nadmiernym wzroście szczęki powodując jej doprzednią pozycję w stosunku do żuchwy. Literatura: Zarys współczesnej ortodoncji.Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów, red. I. Karłowska, Warszawa 2009.
-
PROGENIA
ang. mesiocclusion Przodożuchwie morfologiczne. W klasyfikacji wad zgryzu jest to wada doprzednia, powstająca na tle nadmiernego doprzedniego wzrostu żuchwy. Literatura: Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów , red....
-
PROFIL SPRAWNOŚCI GRAFOMOTORYCZNYCH
Technika diagnostyczna, autorstwa Anety Domagały i Urszuli Mireckiej, służąca do rozpoznawania możliwości i ograniczeń w sferze grafomotoryki na podstawie analizy pozyskiwanych próbek pisma i wzorów literopodobnych oraz obserwacji przebiegu czynności...
-
PROCESY PRZETWARZANIA INFORMACJI
ang. information processing łac. informare ‘kształtować, tworzyć pojęcie czegoś’, procedere ‘postępować naprzód’ W psychologii poznawczej jeden ze sposobów ujmowania procesów umysłowych będących podstawą myślenia, odbioru bodźców i zachowania się...
-
Prawidłowa wymowa dzieci
{HTML()} {HTML}
-
PRAKSJA
/RUCHY DOWOLNE/ ang. praxia grec. pràksis ‘działanie, czynność’ Zdolność do wykonywania ruchów celowych zgodnie z różnymi strategiami ukierunkowanymi na określony cel i modyfikowanymi ze względu na określone warunki zewnętrzne i wewnętrzne. Możliwość...
-
PRAGNOZJA
/ZABURZENIA PRAGMATYCZNE, ZABURZENIA PRAGMATYKI WYPOWIEDZI, DYSPRAGMATYZM, NIEAFATYCZNE ZABURZENIA/ ang. pragnosia grec . gnôsis ‘poznanie’, pràgma ‘czyn, zajęcie’ Odrębna jednostka nozologiczna, w opozycji do afazji określana jest jako „nieafatyczne”...
-
PÓŁSAMOGŁOSKI
/GLAJDY/ Głoski sonorne wyodrębniane spośród pozostałych jako najbardziej, na poziomie artykulacyjnym, zbliżone w tej grupie do samogłosek, klasyfikowane z tego powodu również jako półsamogłoski lub samogłoski niezgłoskotwórcze. Na poziomie fonemicznym...
