-
ŻYCZLIWY SPISEK
ang. „benevolent conspiracy” Fenomen obserwowany w komunikacji osób pełnosprawnych z osobami o (zakładanej) niższej sprawności językowej/intelektualnej; polega na dostosowaniu przez osobę pełnosprawną swoich własnych zachowań językowych do...
-
ŻARGONAFAZJA
zob. ŻARGON AFATYCZNY
-
ŻARGON AFATYCZNY
/AFAZJA ŻARGONOWA, ŻARGONAFAZJA, SAŁATKA SŁOWNA/ ang. jargon aphasia fr. jardonière ‘mieszanka z jarzyn’; grec. p h á sis ‘wypowiedź’ , łac. phasia ‘mowa’; grec. a- ‘brak’; łac. aphasia ‘niemota’ Zaburzenia w realizacji wypowiedzi występujące po...
-
ZWROT FRAZEOLOGICZNY
zob. FRAZEOLOGIZM
-
ZWIĄZEK FRAZEOLOGICZNY
zob. FRAZEOLOGIZM
-
ZWARCIE PODNIEBIENNO-GARDŁOWE
ang. palatopharyngeal closure Ułożenie podniebienia miękkiego i tylnej ściany gardła, które – prowadząc do oddzielenia jamy ustnej od jamy nosowej – umożliwia akt połykania oraz wypowiadanie głosek ustnych. Udział w zwarciu bierze zwieracz...
-
ZWARCIE CENTRALNE
zob. ZGRYZ PRAWIDŁOWY
-
ZWARCIE
zob. ZGRYZ
-
ZROSTEK
zob. AFIKS
-
ZNIEKSZTAŁCENIE GŁOSKI
zob. DEFORMACJA GŁOSKI
-
ZNIEKSZTAŁCENIA STRUKTURY WYRAZU
zob. ZABURZENIA STRUKTURY WYRAZU
-
ZNAK JĘZYKOWY
ang. sign , niem. Zeichen , fr. signe , ros. языковый знак psł. znakъ (od znati ‘znać); język-owy Coś, co znaczy w języku. Jakakolwiek jednostka z poziomu znaczącego języka (w przeciwieństwie do jednostek z poziomu nieznaczącego, takich jak głoski,...
-
ZNAK GRAFICZNY
ang. graphic symbol grec. gràphein ‘pisać, rysować’ Różne rodzaje znaków związanych z rozwojem pisma, funkcjonujących w systemach piktograficznych, ideograficznych, sylabicznych czy alfabetycznych. Aleksander Gieysztor dokonuje systematyki pisma od...
-
ZMNIEJSZONY JĘZYK
zob. MIKROGLOSJA
-
ZMIĘKCZENIE
zob. PALATALNOŚĆ
-
ZMIANY W KRTANI W PRZEBIEGU CHORÓB ENDOKRYNOLOGICZNYCH
ang. pathological changes of the larynx in endocrine diseases / laryngeal pathology in endocrine diseases /, niem. pathologischen Veränderungen des Kehlkopfes bei endokrinen Krankheiten , fr. pathologiques du larynx dans les maladies endocriniennes ,...
-
ZIARNINIAK POINTUBACYJNY
ang. post-intubation laryngeal granuloma / intubation granuloma of the larynx , laryngeal granuloma /, niem. Stimmlippengranulom /Intubationsgranulom/, fr. granulome post-intubation / granulome d'intubation /, ros. постинтубационная гранулема /...
-
ZIARNINIAK KONTAKTOWY
zob. OWRZODZENIE KONTAKTOWE
-
ZGRYZ PRAWIDŁOWY
/OKLUZJA PRAWIDŁOWA, OKLUZJA CENTRALNA, ZWARCIE CENTRALNE, MAKSYMALNE ZAGUZKOWANIE, OKLUZJA STATYCZNA/ ang. normal occlusion Termin określający wielopunktowy kontakt zębów przeciwstawnych, który powstaje w wyniku obustronnego równomiernego skurczu...
-
ZGRYZ OTWARTY
ang. apertognathia , non-occlusion Grupa wad zgryzu, w których występują zaburzenia wysokości (skrócenia i wydłużenia) różnych partii szczęki i żuchwy. Na tym tle powstaje szereg szpar niedogryzowych, czyli brak kontaktu w obrębie określonych grup...
-
ZGRYZ
/ZWARCIE, OKLUZJA, ARTYKULACJA ZWARCIOWA/ ang. occlusion Termin określający wzajemny statyczny i dynamiczny kontakt powierzchni żujących zębów znajdujących się w przeciwstawnych łukach. Literatura: S. Majewski: Gnatofizjologia stomatologiczna. Normy...
-
ZGRUBIENIA
/AUGMENTATIVA, NAZWY AUGMENTATYWNE/ ang. augmentatives , niem. Augmentativen , fr. augmentatifs , ros. у величительные z-grubi-enie (od gruby ‘duży, obszerny’); jako przeciwne do zdrobnienia ; na wzór łac. augmentativum (od augmento ‘powiększam’)...
-
ZĘBY
ang. teeth Twory tkanki mezodermalnej (z wyjątkiem szkliwa, które jest pochodzenia ektodermalnego). Służą do rozdrabniania i chwytania pokarmu, są narządem czucia: dotyku i temperatury. Odgrywają rolę w mowie artykułowanej. Ich stan i budowa zależą nie...
-
ZESTRÓJ AKCENTOWY ŚCIĄGNIĘTY
Rodzaj zestroju akcentowego, w którego skład wchodzi kilka wyrazów ortotonicznych połączonych w pojedynczą jednostkę akcentową za pomocą jednego tylko akcentu głównego. Wyrazy ortotoniczne krótsze lub o słabszym znaczeniu tracą akcent główny na rzecz...
-
ZESTRÓJ AKCENTOWY PRYMARNY
zestrajać ‘doprowadzić do zgodności, jednolitości’ Zestrój akcentowy składający się z jednego wyrazu ortotonicznego (np. fili żan ka , doje cha li ), wyrazu ortotonicznego i proklityki (np. do szko ły , na ur lop , nie zro bią ) lub wyrazu...
-
ZESTRÓJ AKCENTOWY
/GRUPA AKCENTOWA/ ang. stress group zestrajać ‘doprowadzić do zgodności, jednolitości’ Podstawowa jednostka rytmiczna mowy. W jej skład wchodzi obligatoryjna sylaba akcentowana (na której spoczywa akcent główny), będąca centrum struktury, oraz...
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNYCH
zob. ZABURZENIE SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO
zob. ZABURZENIE PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ LEKSYKALNO-SYNAKTYCZNYCH
zob. ZABURZENIE LEKSYKALNO-SYNTAKTYCZNE
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ FONOLOGICZNO-SYNAKTYCZNYCH
zob. ZABURZENIE FONOLOGICZNO-SYNTAKTYCZNE
-
ZESPÓŁ WILLIAMSA-BEURENA
zob. ZESPÓŁ WILLIAMSA (ZW)
-
ZESPÓŁ WILLIAMSA (ZW)
/ZESPÓŁ WILLIAMSA–BEURENA/ ang. Williams syndrome , Williams-Beuren syndrome Nazwa zespołu pochodzi od nazwiska lekarza – Johna Cypriana Phippsa Williamsa – który w 1961 roku po raz pierwszy opisał jego cechy kliniczne. Rzadkie schorzenie uwarunkowane...
-
ZESPÓŁ USHERA-HALLGRENA
zob. USHERA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ USHERA
zob. USHERA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ STERSU POURAZOWEGO
/PTSD/ ang. posttraumatic stress disorder – PTSD Zespół stresu pourazowego jest efektem stresu o bardzo dużym natężeniu związanym z doświadczeniem przekraczającym zwykłe ludzkie przeżycia, np. wojna, gwałt, przemoc, bezpośrednie zagrożenie życia czy...
-
ZESPÓŁ SJÖGRENA–LARSSONA
zob. SJÖGRENA–LARSSONA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ SJÖGRENA
zob. SJÖGRENA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ RUDA
zob. SJÖGRENA–LARSSONA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ PRADERA–WILLIEGO
ang . Prader-Willi syndrome , PWS Nazwa zespołu pochodzi od nazwisk dwóch szwajcarskich lekarzy endokrynologów – Andrei Pradera i Heinricha Williego – którzy jako pierwsi w 1956 roku opisali jego objawy. Uwarunkowane genetycznie schorzenie, występujące...
-
ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
/ZANIEDBYWANIE PRZESTRZENNE, PRZESTRZENNE PÓŁZAPOMINANIE, ZESPÓŁ NIEUWAGI STRONNEJ, NIEUWAGA POŁOWICZA, ZESPÓŁ IGNOROWANIA JEDNEJ STRONY PRZESTRZENI/ ang. unilated spatial neglect – USN, visual neglect grec. syndromè ‘zbieganie się, połączenie’ Rodzaj...
-
ZESPÓŁ NIEUWAGI STRONNEJ
zob. ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
-
ZESPÓŁ KORSAKOWA
/ OTĘPIENIE KORSAKOWA, DEMENCJA KORSAKOWA, PSYCHOZA KORSAKOWA, ZESPÓŁ AMNESTYCZNO-UROJENIOWY, ALKOHOLOWY ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA, ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA/ ang. Korsakoff's syndrome , Korsakoff's dementia , Korsakoff's psychosis ,...
-
ZESPÓŁ KOCIEGO KRZYKU
zob. ZESPÓŁ CRI DU CHAT
-
ZESPÓŁ IGNOROWANIA JEDNEJ STRONY PRZESTRZENI
zob. ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
-
ZESPÓŁ HALLGRENA
zob. USHERA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ GOLDENHARA
/D YSPLAZJA OCZNO-USZNA/ ang. Goldenhar syndrome , hemifacial microsomia , HFM , Oculo-Auriculo-Vertebral syndrome , OAV syndrome Nazwa zespołu pochodzi od Maurice’a Goldenhara – szwajcarskiego lekarza, który opisał go po raz pierwszy. Zespół wad...
-
ZESPÓŁ EDWARDSA
/TRISOMIA CHROMOSOMU 18/ ang. Edwards syndrome , chromosome 18 duplication , trisomy 18 Nazwa zespołu pochodzi od nazwiska autora – Johna Hiltona Edwardsa – który go pierwszy opisał. W każdej komórce człowieka znajdują się 23 pary, czyli 46...
-
ZESPÓŁ DYSKONEKSJI
ang. disconnection syndrome grec. syndromè ‘zbieganie się, połączenie; łac. conexio ‘powiązanie’ od con(n)ectere ‘wiązać, łączyć’ Termin został wprowadzony przez Normana Geschwinda na określenie zespołu zaburzeń związanych z uszkodzeniami szlaków...
-
ZESPÓŁ DOWNA
/TRISOMIA 21/ ang. Down’s Syndrome Jedno z najlepiej poznanych zaburzeń genetycznych i najczęstsza aberracja ludzkich chromosomów autosomalnych. Pierwszy opis przypadku dziecka z cechami wskazującymi na to zaburzenie genetyczne przedstawił w 1938 roku...
-
ZESPÓŁ DELECJI CHROMOSOMU 5P
zob. ZESPÓŁ CRI DU CHAT
-
ZESPÓŁ CRI DU CHAT
/ZESPÓŁ KOCIEGO KRZYKU, ZESPÓŁ DELECJI CHROMOSOMU 5P/ ang. Cri du chat syndrome , 5p-syndrome , Lejeune’s syndrome Nazwa zespół kociego krzyku jest związana z charakterystycznym, wysokim, przypominającym miauczenie kota dźwiękiem wydawanym przez...
-
ZESPÓŁ CORNELII DE LANGE
zob. CORNELIA DE LANGE ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ BRACHMANN-DE LANGE
zob. CORNELIA DE LANGE ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ BECKWITHA–WIEDEMANNA (EMG)
ang. Beckwith-Wiedemann syndrome Nazwa zespołu pochodzi od nazwisk dwóch autorów, którzy w roku 1963 (John Bruce Beckwith) oraz 1964 (Hans Rudolf Wiedemann) opisali go po raz pierwszy. Nazwa EMG wynika ze skrótu trzech podstawowych obserwowanych...
-
ZESPÓŁ APERTA
ang. Apert’s syndrome łac. acrocephalosyndactylia Rzadkie schorzenie uwarunkowane genetycznie, uważane za jedno z najcięższych klinicznie zespołów z kraniosynostozą. Zależnie od rasy częstość występowania wynosi od 1 : 44 000 do 1 : 130 000 wśród żywo...
-
ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA
zob. ZESPÓŁ KORSAKOWA
-
ZESPÓŁ AMNESTYCZNO-UROJENIOWY
zob. ZESPÓŁ KORSAKOWA
-
ZESPÓŁ „IZOLOWANEGO OBSZARU MOWY”
zob. AFAZJA CAŁKOWITA
-
ZERO AUDIOMETRYCZNE
zob. AUDIOGRAM
-
ZDROBNIENIA
/DEMINUTIWUM, DEMINUTIVA, NAZWY DEMINUTYWNE/ ang. diminutives , niem. Diminutiven , fr. diminitifs , ros. уменьшительные pol. zdrobni-enie (od zdrabniać ; na wzór łac. deminutivum ‘zmniejszone’, deminuere ‘zmniejszyć’) Jedna z żywych (produktywnych) w...
-
ZDANIE
/WYPOWIEDZENIE/ ang. sentence , niem. Satz , fr. phrase , ros. предложение pol. zdanie (na wzór łac. sententia ‘mniemanie, sąd, opinia’) Podstawowa jednostka poziomu składniowego języka. To konstrukcja złożona z wyrazów (niekiedy jednowyrazowa), której...
-
ZASTĘPOWANIE GŁOSKI R INNĄ
zob. PARAROTACYZM
-
ZASTĘPOWANIE GŁOSKI L INNĄ
zob. PARALAMBDACYZM
-
ZASTĘPOWANIE
zob. SUBSTYTUCJA
-
ZASADY POPRAWNEJ WYMOWY POLSKIEJ
Zasady/reguły dotyczące wymowy połączeń głoskowych, wyrazów i połączeń wyrazowych w języku polskim. Zasady te, nazywane prawidłami ortofonicznymi, zawarte są w Prawidłach poprawnej wymowy polskiej (1995, wydanie VIII) oraz w Zasadach poprawnej wymowy...
-
ZANIEDBYWANIE PRZESTRZENNE
zob. ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
-
ZAMIENIANIE GŁOSKI R NA INNĄ
zob. PARAROTACYZM
-
ZAMIENIANIE GŁOSKI L NA INNĄ
zob. PARALAMBDACYZM
-
ZAKŁÓCENIE ROZWOJU MOWY
zob. SAMOISTNE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY (SORM)
-
ZAHAMOWANIE ROZWOJU UMYSŁOWEGO
zob. OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
-
ZAHAMOWANIE ROZWOJU PSYCHICZNEGO
zob. NIEPEŁNOSPRWNOŚĆ INTELEKTUALNA
-
ZABURZENIE SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNYCH, DEFICYT SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNY, TRUDNOŚCI SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE/ ang. semantic-pragmatic disorder/semantic-pragmatic difficulties/SPD Jeden z podtypów zaburzeń w klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy...
-
ZABURZENIE RUCHU DOWOLNEGO
zob. APRAKSJA
-
ZABURZENIE ROZWOJU MOWY
zob. NIESAMOISTNE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY (NORM)
-
ZABURZENIE PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO/ ang . phonologic programming deficit disorder Jeden z podtypów zaburzeń w klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy Isabelle Rapin i Dorris A. Allen, zaliczany przez autorki do tzw. podtypu C – zaburzeń...
-
ZABURZENIE POŁYKANIA
zob. DYSFAGIA
-
ZABURZENIE LEKSYKALNO-SYNTAKTYCZNE
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ LEKSYKALNO-SYNTAKTYCZNYCH/ ang. lexical-syntactic disorder/language programming disorder Jeden z podtypów zaburzeń w klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy Isabelle Rapin i Dorris A. Allen, zaliczany przez autorki do tzw. grupy B –...
-
ZABURZENIE FONOLOGICZNO-SYNTAKTYCZNE
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ FONOLOGICZNO-SYNTAKTYCZNYCH/ ang. phonologic-syntactic disorder W klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy Isabelle Rapin i Dorris A. Allen jeden z najliczniej reprezentowanych, zdaniem autorek, podtyp zaliczany do typu A – mieszanych...
-
ZABURZENIA WYMOWY
zob. DYSLALIA
-
ZABURZENIA SYNTAGAMTYCZNE
zob. ZABURZENIA STRUKTURY WYRAZU
-
ZABURZENIA STRUKTURY WYRAZU
/ZABURZENIA SYNTAGMATYCZNE, ZNIEKSZTAŁCENIA STRUKTURY WYRAZU, ODKSZTAŁCENIA STRUKTURY WYRAZU/ ang. word formation disorder , ros. нарушения структуры слова Zaburzenia odnoszące się do wyrazu jako określonej struktury. Dotyczą struktury sylabicznej,...
-
ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA
zob. AGNOZJA
-
ZABURZENIA SPOSOBU ARTYKULACJI GŁOSKI
zob. DYSMODALNOŚĆ
-
ZABURZENIA SŁUCHU POCHODZENIA KOROWEGO
zob. GŁUCHOTA KOROWA
-
ZABURZENIA RUCHOWE W OBRĘBIE JAMY USTNEJ
ang. movement disorders in the oral cavity , niem. Bewegungsst ö rungen in der Mundh ö hle , fr. troubles de la motricité orale , ros . нарушение двигательной функции в ротовой полости Szczękościsk - skurcz toniczny mięśni żwaczy Powodują trudności w...
-
ZABURZENIA RUCHOWE KRTANI
ang. laryngeal movement disorders , niem. Larynx Bewegungsstörungen , fr. trouble de la motricité du larynx , ros. двигательные расстройства гортани Krtań jest unerwiona przez dwa nerwy: krtaniowy górny i krtaniowy wsteczny. Nerw krtaniowy górny...
-
ZABURZENIA RUCHOWE GARDŁA
ang. pharyngeal motor disorders , niem. Bewegungsstörungen des Pharynx , fr. trouble de la motricité du pharynx , ros. нарушение двигательной функции глотки Mięśnie gardła dzielą się na dźwigacze (łac. levatores) i zwieracze (łac. constrictores ). W...
-
ZABURZENIA ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO
/ZABURZENIA PSYCHOMOTORYCZNE/ ang. psychomotor development disorders, niem. Psychomotorische Entwicklungsstörungen, Störungen der psychomotorischen Entwicklung, fr. troubles du développement psychomoteur , ros. pасстройство психомоторного развития...
-
ZABURZENIA ROZWOJU MOWY
ang. developmental disorders of speech , language impairment , niem. Entwicklungsstörungen der Sprache / Sprachentwicklungsstörungen , fr. les troubles du développement du langage , ros. Нарушения развития речи Trudności w opanowaniu systemu językowego...
-
ZABURZENIA ROZWOJOWE KRTANI
zob. WADY WRODZONE KRTANI
-
ZABURZENIA REZONANSU GŁOSKI
zob. DYSREZONANSOWOŚĆ
-
ZABURZENIA PSYCHOMOTORYCZNE
zob. ZABURZENIA ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO
-
ZABURZENIA PROGRESYWNOŚCI WYPOWIEDZI W OTĘPIENIU ALZHEIMEROWSKIM
Zaburzenia dotyczące sukcesywnego rozwijania się wypowiedzi w toku interakcji: 1) zaburzenia konstytutywnych wymiarów interakcji – językowej sprawności społecznej oraz sytuacyjnej; 2) zaburzenia logicznotreściowej struktury wypowiedzi; 3) zaburzenia...
-
ZABURZENIA PRAGMATYKI WYPOWIEDZI
zob. PRAGNOZJA
-
ZABURZENIA PRAGMATYCZNE
zob. PRAGNOZJA
-
ZABURZENIA PERCEPCJI
zob. AGNOZJA
-
ZABURZENIA NAZYWANIA
zob. ANOMIA
-
ZABURZENIA NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO - HIPOTONIA
Hipotonia – obniżone napięcie mięśniowe Napięcie obniżone, objawiające się zmniejszonym oporem na bierne przesuwanie kończyn (Singer, Mink, Gilbert, Jankowic 2011, s. 14) powstaje wskutek: uszkodzenia łuku odruchowego (drogi, jaką przebiega bodziec),...
-
ZABURZENIA NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO - HIPERTONIA
Hipertonia – podwyższone napięcie mięśniowe Napięcie wzmożone (hipertonia) występuje w przypadkach, kiedy mięśnie otrzymują więcej bodźców pobudzających niż hamujących, to znaczy wtedy, kiedy zmniejsza się hamujący wpływ specyficznych włókien nerwowych...
-
ZABURZENIA MOWY W ROZSZCZEPIE PODNIEBIENIA
zob. PALATOLALIA
