ang. submucous cleft palate
Jeden z rodzajów rozszczepu podniebienia wtórnego, jeśli w typologii rozszczepów korzysta się z kryterium związanego z embriologią, lub – gdy korzysta się z kryterium anatomicznego typologii rozszczepów – jeden z rodzajów rozszczepu podniebienia.
Rozszczep podśluzówkowy to wada wrodzona, której etiologia łączy się z czasem formowania się podniebienia w życiu płodowym. Ze względu na morfologię wady ten typ rozszczepu jest często nierozpoznawany przy urodzeniu, co powoduje, że moment rozpoczęcia leczenia i terapii przypada na kolejne lata życia dziecka. Dość często pierwszym specjalistą, który stawia hipotezę związaną z występowaniem rozszczepu podśluzówkowego, jest logopeda, który – stwierdzając nosowanie otwarte – zadaje pytania: dlaczego ono występuje?, jaka jest przyczyna niemożności oddzielenia jamy ustnej od nosowej?, co powoduje unosowienie głosek ustnych?
Omawiana wada polega, najogólniej ujmując, na przerwaniu ciągłości tkanek podniebienia przy zachowaniu powłoki zewnętrznej błony śluzowej, co jest właśnie powodem trudności diagnostycznych tego typu rozszczepu. Wśród rozszczepów podśluzówkowych można wyróżnić dwie kategorie. Pierwsza z nich manifestuje się stosunkowo jasnymi objawami, a mianowicie: rozdwojeniem języczka (obserwacja podczas otwartej jamy ustnej), wcięciem w środkowej linii podniebienia twardego w miejscu kolca nosowego tylnego, dość odmiennym wyglądem środkowej części podniebienia miękkiego (np. ujawniającym się w czasie fonacji podczas wymawiania [a] staccato), co wynika z braku zespolenia jego mięśni. Druga postać rozszczepów podśluzówkowych nastręcza szczególnych trudności diagnostycznych, gdyż stosunkowo dyskretne zmiany morfologiczne mięśni mogą dotyczyć tylko języczka lub pozostałych mięśni podniebienia miękkiego. Dokładne rozpoznanie podśluzówkowego rozszczepu podniebienia jest możliwe za pomocą obiektywnego badania foniatrycznego.
Do objawów czynnościowych tego rodzaju rozszczepu, które nie zawsze manifestują się w sposób wyraźny, należą: nosowanie otwarte, nieumiejętność dmuchania przez usta, w przeszłości problemy z ssaniem piersi, co może mieć związek z nieumiejętnością wytworzenia ciśnienia w jamie ustnej na skutek nieprawidłowej pracy podniebienia miękkiego.
Postępowanie w przypadku rozszczepu podśluzówkowego zależy od indywidualnej postaci wady oraz warunków zwarcia podniebienno-gardłowego ocenianych za pomocą nasofiberoskopii. W przypadku znacznego nosowania otwartego leczenie najczęściej polega na wykonaniu operacji chirurgicznej, podczas której zespala się rozszczepione elementy.
Literatura:
J. Bardach: Rozszczepy wargi górnej i podniebienia, Warszawa 1967.
M. Hortis-Dzierzbicka: Nasofiberoskopia w ocenie zastosowania płata gardłowego w niewydolności podniebienno-gardłowej u pacjentów z rozszczepem podniebienia, Warszawa 2004.
Mowa pacjenta z rozszczepem podniebienia. Szkice foniatryczno-logopedyczne, red. M. Hortis-Dzierzbicka, E. Stecko, Warszawa 2005.
D. Pluta-Wojciechowska: Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia, Kraków 2011.
