/AKCENT WARTOŚCIUJĄCY, AKCENT EMFATYCZNY/
ang. wrenched accent
łac. accentus ‘przycisk, ton, akcent’; grec. émphasis ‘wyrazistość’, logos ‘rozum, słowo, myśl’, logica ‘nauka o sposobach jasnego i ścisłego formułowania myśli, o regułach poprawnego rozumowania i uzasadniania twierdzeń’
Służy wartościowaniu semantycznemu poszczególnych składników wypowiedzenia. Podkreśla składnik najważniejszy z punktu widzenia mówcy. Polega na uwydatnieniu ważnych odcinków wypowiedzi (wyrazu lub grupy wyrazów). W stosunku do akcentu zdaniowego, rematycznego cechuje się zazwyczaj większą wyrazistością percepcyjną, związaną z wystąpieniem dużego nasilenia cech akcentotwórczych: zmian wysokości, natężenia i czasu trwania samogłoski sylabicznej akcentowanej sylaby w stosunku do samogłosek sylab nieakcentowanych oraz wyrazów pozbawionych akcentu logicznego.
Miejsce akcentu logicznego może pokrywać się z miejscem akcentu zdaniowego lub może być od niego różne, co skutkuje koniecznością zastosowania w wypowiedzeniu kilku akcentów, różniących się między sobą stopniem ważności.
Zob. także: AKCENT, AKCENT EMOCJONALNY, AKCENT RETORYCZNY, AKCENT ZDANIOWY
Literatura:
G. Demenko: Analiza cech suprasegmentalnych języka polskiego na potrzeby technologii mowy, Poznań 1999.
M. Dłuska: Prozodia języka polskiego, Warszawa 1976.
R. Laskowski: Akcent zdaniowy, [w:] Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999, s. 23.
B. Wierzchowska: Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.
M. Wiśniewski: Zarys fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Toruń 2001.
