ang. rhetorical accent
łac. accentus ‘przycisk, ton, akcent’; grec. rhetorike ‘sztuka przekonywania, wymowy’
Zabieg stosowany w wystąpieniach publicznych. Polega na uwydatnianiu wyrazu bądź grupy wyrazów najważniejszych z punktu widzenia nadawcy, potrzebnych do osiągnięcia założonego przez niego celu wystąpienia. Aby umożliwić odbiorcy percepcję akcentu retorycznego, mówca zazwyczaj stara się o wyrazistą jego realizację za pomocą znacznych zmian wysokości i natężenia głosu oraz wydłużenia czasu trwania samogłoski sylabicznej wyrazu akcentowanego. Miejsce akcentu jest również podkreślane pauzami występującymi przed lub po wyrazie akcentowanym.
Akcent retoryczny często współwystępuje z anaforą (powtórzeniem tego samego wyrazu na początku kolejnych zdań) lub epiforą (powtórzeniem tego samego wyrazu na końcu kolejnych zdań). Zabiegi te pozwalają odbiorcy na oddzielenie od siebie kolejnych myśli prezentowanych przez mówcę. Powtarzanie wyrazu sprawia też, że staje się on słowem kluczem w interpretacji prezentowanego wystąpienia.
Oprócz celów perswazyjnych akcentowi retorycznemu przypisuje się również funkcję estetyczną, związaną z plastycznym i wyrazistym przekazem treści. Realizacja tej funkcji przez mówcę wiąże się między innymi z umiejętnością prawidłowego rozumienia i interpretacji tekstu, respektowania reguł wynikających z przyjętej stylistyki wypowiedzi, jego sprawnościami oddechowymi, głosowymi i artykulacyjnymi oraz z jego wrażliwością na estetykę słowa.
Zob. także: AKCENT EMOCJONALNY, AKCENT LOGICZNY, AKCENT SYMBOLICZNY, AKCENT ZDANIOWY
Literatura:
M. Dłuska: Prozodia języka polskiego, Warszawa 1976.
E. Wierzbicka, A. Wolański, D. Zdunkiewicz-Jedynak: Podstawy stylistyki i retoryki, Warszawa 2008.
