W artykule opisano zabawy, które można wykorzystać we wspomaganiu rozwoju najmłodszych dzieci – od 1 roku życia. Podczas wykonywania aktywności z dziećmi należy zadbać o ich bezpieczeństwo i pamiętać, aby dostosowywać poziom trudności zabaw do możliwości dziecka.

Zabawy sensoryczno-motoryczne są odpowiednie dla dzieci najmłodszych. Poprzez manipulację przedmiotami dzieci poznają otaczający świat. Dzięki zabawom ruchowym mogą rozwijać swoją sprawność, schemat ciała i percepcję ciała w przestrzeni. Rozwój sensoryczny to wstępny warunek do prawidłowego funkcjonowania pozostałych sfer: poznawczej, społeczno-emocjonalnej oraz mowy. Proponując dzieciom zabawy dotykowe i nazywając przedmioty, wzbogacamy ich słownik bierny i czynny. Tego typu zabawy są także wykorzystywane podczas ćwiczeń logopedycznych oraz w pracy z dziećmi z autyzmem. Przykładowe zabawy sensoryczno-motoryczne:

• tor przeszkód ułożony z poduszek, wałków, mebli, który dziecko pokonuje na czworakach,

• „naleśnik” – zawijanie dziecka w koc,

• zabawa w poszukiwanie skarbów (piłeczek, kasztanów, kuleczek, drobnych zabawek) w pojemniku z kaszą, grochem, fasolą lub wodą,

• masażyki i zabawy paluszkowe,

• przesypywanie sypkich produktów i zanurzanie w nich rąk,

• zabawa plasteliną, ciastoliną lub masą solną.

Zabawy funkcjonalne oraz zabawy symboliczne („na niby”) są doskonałą bazą rozwoju społeczno-emocjonalnego. Dzięki zabawom funkcjonalnym i symbolicznym dziecko przyjmuje różne role i rozwija w ten sposób swoją kompetencję pragmatyczną oraz językową, budując coraz bardziej złożone wypowiedzi, kierowane do innych w określonym kontekście. Tego typu aktywności pozwalają także nawiązywać i podtrzymywać wzajemne relacje w rodzinie lub w grupie rówieśniczej. Rozwijają też kreatywność i wyobraźnię. Doskonale sprawdzą się także podczas ćwiczeń logopedycznych. Do przykładowych zabaw należą:

• pranie w zabawkowej pralce, parzenie herbaty w zabawkowym serwisie, itp.

• zabawa w sklep, zabawa w lekarza, itp.

• kreatywne używanie przedmiotów, np. zabawa patykiem imitującym gitarę albo skakanką naśladującą węża, itp.

Zabawy konstrukcyjne rozwijają praksję, czyli planowanie motoryczne i usprawniają małą motorykę. Dziecko przy okazji zabaw konstrukcyjnych może poczuć swoją moc sprawczą. To wpływa pozytywnie na rozwój jego poczucia wartości. Przykładowe zabawy konstrukcyjne to:

• zabawy klockami – budowanie konstrukcji,

• układanie puzzli,

• wycinanie i klejenie obrazków.

Zabawy z użyciem reguł są najtrudniejszym typem aktywności, ale pozytywnie wpływają na rozwój społeczno-emocjonalny dziecka. Odgrywają też istotną rolę
w osiąganiu odpowiedniego poziomu kompetencji językowej i komunikacyjnej. Do głównych zabaw z użyciem reguł należą:

• zabawa w berka, zabawa w chowanego,

• gry planszowe,

• gra w karty.