Wada słuchu u dziecka i jej konsekwencje mają ogromny wpływ na jego rozwój i życie. Dzięki postępowi w medycynie, nowoczesnej technologii i możliwościom edukacyjnym, dzieci z wadami słuchu mają większe możliwości leczenia, rehabilitacji i edukacji.
Wady słuchu mogą być wrodzone lub nabyte. Najczęstsze przyczyny to: czynniki dziedziczne; zaburzenia rozwoju płodu; wcześniactwo, nieprawidłowy poród, uraz okołoporodowy; zapalenie opon mózgowych, przewlekłe zapalenie ucha środkowego, uszkodzenia nerwu słuchowego z powodu chorób zakaźnych (n.in. odra, świnka, grypa), stosowanie leków ototoksycznych, urazy mechaniczne i akustyczne; przebywanie w hałasie.

Stopnie ubytku słuchu

Stopień ubytku słuchu, czyli głębokość ubytku mierzona w decybelach, to średnia natężenia słyszalnych dźwięków z kilku częstotliwości.

Stopnie ubytku słuchu;
– od 20 do 40 dB – lekki,
– od 40 do 70 dB – umiarkowany,
– od 70 do 90 dB – znaczny,
– od 90 do 120 dB – głęboki.

Osoby z ubytkiem lekkim i umiarkowanym, czyli od 20 do 70 dB, określane są jako niedosłyszące (słabosłyszące). Osoby z ubytkiem znacznym i głębokim, czyli od 70 do 120 dB, to osoby niesłyszące (głuche).

Rodzaje uszkodzeń słuchu

Niedosłuch przewodzeniowy powstaje, gdy uszkodzone jest ucho zewnętrzne albo środkowe lub istnieje niedrożność przewodu słuchowego. Mowa słyszana jest ciszej, ale z bliska odbierana jest wyraźnie i bez zniekształceń. Często udaje się skutecznie leczyć.

Niedosłuch odbiorczy (zmysłowo-nerwowy) to uszkodzenie ucha wewnętrznego lub nerwu słuchowego. Odbierane dźwięki są cichsze i zniekształcone lub w ogóle nie są słyszalne. Konieczne jest stosowanie aparatów słuchowych.

Niedosłuch mieszany (przewodzeniowo-odbiorczy) to kombinacja obu powyższych rodzajów ubytku słuchu.

Skutki wad słuchu

Wady słuchu powodują wtórne zaburzenia, które w różnym stopniu i nasileniu dotyczą szczególnie osób, u których uszkodzenie wystąpiło we wczesnym dzieciństwie. Nie u każdego dziecka występują one w takim samym natężeniu, ale każde w jakimś stopniu doświadcza zaburzeń:

– postrzegania – dziecko nie rozpoznaje zjawisk na podstawie dźwięków, nie poznaje cech przedmiotów i wydarzeń, zagrożeń, ma uboższe doświadczenia życiowe,
– porozumiewania się – dziecko nie zna słów, pojęć, języka, nie przekazuje i nie odbiera myśli innych ludzi,
– poznawczych – dziecko poznaje świat tylko „tu i teraz”, nie ma dostępu do informacji z przeszłości lub z daleka,
– emocjonalnych – nie są zaspokajane potrzeby dziecka, nie rozumie ono emocji i reakcji ludzi, ma niską samoocenę,
– społecznych – dziecko ma problemy z nawiązywaniem kontaktów z innymi ludźmi, słabo zna wzory i normy zachowań,
– pedagogicznych – dziecko bez pełnego dostępu do komunikacji językowej ma problemy z nauką, nie korzysta z doświadczeń innych,
– intelektualnych – dziecko ma ograniczone wiadomości o świecie i kompetencje językowe,
– zawodowych – osoby z wadą słuchu często mają mniejsze możliwości uczenia się i wykonywania niektórych zawodów,
– funkcjonowania w rodzinie – zdarza się, że w rodzinie słyszącej dziecka niesłyszącego zaburzone są relacje między członkami rodziny, a powodem jest niepełna komunikacja.

Aby niwelować te skutki, należy od momentu rozpoznania wady słuchu wdrożyć odpowiednie działania: opiekę i instruktaż rodziców dziecka, leczenie lub zastosowanie aparatów słuchowych lub wszczepienie implantu ślimakowego oraz intensywną terapię surdologopedyczną i surdopedagogiczną.