WYRAZ FONOLOGICZNY

/WYRAZ PROZODYCZNY/

ang. phonological word

Jednostka fonotaktyczna ograniczona z obu stron junkturami silnymi /#/ lub junkturą i pauzą oraz zawierająca jedną sylabę akcentowaną. Początek wyrazu charakteryzuje się większą intensywnością, natomiast koniec – osłabieniem artykulacji i zwolnieniem tempa.

Nie zawsze oznacza wyraz gramatyczny. Do wyrazów fonologicznych zazwyczaj należą wyrazy samodzielne akcentowo (ortotoniczne), w obrębie których w mowie realizuje się wyrazowy akcent główny. W ciągu mownym zaznacza się jednak pewna płynność granic międzywyrazowych. Wiąże się ona z uzależnioną od uwarunkowań ekspresywnych, znaczeniowych i formalnych możliwością doraźnego uklitycznienia wyrazu ortotonicznego lub realizacji akcentu w wyrazie zaliczanym do grupy klityk.

W języku polskim wyrazy fonologiczne to rdzenie wyrazów wraz z przyrostkami. Przedrostki stanowią, pomimo niesamodzielności akcentowej, odrębne wyrazy fonologiczne (granica prefiksu blokuje wiele procesów fonologicznych, np. palatalizację, asymilację palatalną).

Literatura:

I. Sawicka: Fonologia, [w]: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1995, s. 105–195.

J. Szpyra-Kozłowska: Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin 2002.