GRAFOMOTORYKA

ang. graphomotor skills

grec. gràphein ‘pisać, rysować’; łac. motor ‘ten, kto porusza’

Pisanie/kreślenie znaków graficznych, złożone czynności psychoruchowe, których przebieg i rezultat zależą od poziomu rozwoju funkcji w nie zaangażowanych oraz ich współdziałania – pierwszoplanowo od poziomu rozwoju sprawności manualnej, percepcji wzrokowej oraz koordynacji wzrokowo-ruchowej. Grafomotoryka stanowi ważną sferę rozwoju psychoruchowego człowieka, znajduje się w obszarze zainteresowania wielu dyscyplin naukowych. Początkowo dociekania badaczy były ukierunkowane na efekt czynności grafomotorycznych, głównie pismo. Aktualnie coraz częściej grafomotoryka jest postrzegana wielowymiarowo. Badania zorientowane na analizę kinematyczną pisma (z zastosowaniem rysownic cyfrowych do oceny czynności pisania i rysowania) zmieniły podejście do problemu na zorientowane na proces; obok jakości pisma rozpoczęto dokładnie badać ruchy pisarskie (ich automatyzację, płynność itp.). Szerokie ujęcie grafomotoryki zasadza się na zespoleniu przebiegu i wytworu czynności grafomotorycznych, determinując wielopłaszczyznową ocenę tej sfery funkcjonowania człowieka; obydwa wyróżnione tu aspekty są równie ważne.

Grafomotoryka odnosi się do rozmaitych czynności grafomotorycznych: pisania, kreślenia, rysowania oraz ich wytworów, z uwzględnieniem różnorodnych znaków graficznych – w odniesieniu do edukacji szkolnej uwaga nauczycieli i specjalistów jest jednak skierowana przede wszystkim na pisanie i pismo. Na gruncie pedagogiki przedmiotem badań najczęściej pozostaje pismo, na gruncie psychologii badania nad grafomotoryką i trudnościami w tym obszarze ogniskują się wokół pojęcia dysgrafii. Możliwości i ograniczenia w tej sferze funkcjonowania człowieka, szczególnie jako współwystępujące w różnych przypadkach patologii mowy, istotne są także dla logopedów. W perspektywie logopedycznej trudności w pisaniu są postrzegane jako zaburzenie komunikacji językowej.

Literatura:

A. Domagała, U. Mirecka: Standard postępowania logopedycznego w przypadku dysleksji rozwojowej (Specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci), „Logopedia” 2008, t. 37, s. 116–125.

A. Domagała, U. Mirecka: Grafomotoryka w diagnozie logopedycznej, „Logopedia” 2009, t. 38, s. 215–227.

A. Domagała, U. Mirecka: Grafomotoryka u dzieci w wieku 7–13 lat, Lublin 2010.

D. Stasik et al.: Funkcje grafomotoryczne u dzieci z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), „Psychiatria Polska” 2009, t. XLIII, nr 2, s. 183–192.