W neurologii – ciąg mimowolnych skurczów włókien mięśniowych, wywołanych przez nagłe rozciąganie mięśnia. Klonusy są charakterystyczne dla zespołu piramidowego. Zawsze są wywołane na drodze odruchowej (są wynikiem znacznego wygórowania odruchu) oraz posiadają znaczną amplitudę. Podstawowe klonusy rozpoznawane w badaniu neurologicznym to:
-
rzepkotrząs – rytmiczne skurcze mięśnia czworogłowego uda poruszające rzepką, wywołane przez energiczne szarpnięcie rzepki ku dołowi,
-
stopotrząs – rytmiczne drgania stopy po energicznym grzbietowym zgięciu stopy, a następnie przytrzymaniu w uzyskanej pozycji; stopa nie przestaje drgać aż do zmiany jej ułożenia.
W logopedii – charakterystyczny dla jąkającego się wzrost napięcia mięśniowego, znajdujący się między eutonią (optymalnym napięciem mięśniowym) a spastycznością (zbyt silnym napięciem mięśniowym). Klonus oznacza szybkie, regularne, powtarzające się skurcze mięśni (w odróżnieniu od tonusu, czyli nadmiernie wydłużonego skurczu mięśni). W czasie diagnozy należy obserwować pracę zarówno mięśni narządów oddechowo-fonacyjno-artykulacyjnych, jak i innych w organizmie pacjenta (np. szyi, karku, tułowia, rąk). Jeśli dominuje klonus, to jest to jąkanie kloniczne, a jeśli współtowarzyszy, to kloniczno-toniczne. Jąkanie kloniczne charakteryzuje się reduplikacją głosek, sylab lub wyrazów, po czym pacjent kontynuuje wypowiedź (np. p-p-p-p-p-parasolka).
Literatura:
R.J. Podemski: Kompendium neurologii, Gdańsk 2008.
G. Jastrzębowska: Podstawy logopedii, Opole 1996.
Z. Tarkowski: Jąkanie, Gdańsk 2010.
