/EWZ, EPIZODY WSPÓLNEJ UWAGI, SCENY WSPÓLNEJ UWAGI/
ang. join involvement episodes
Społeczne sytuacje, w których dorośli i dzieci równocześnie skupiają się na pewnym obiekcie (ang. topic) i wspólnie się nim zajmują. Mają charakter kształtujący, co znaczy, że silne zaangażowanie dorosłego, który pomaga dziecku opanować pewien nowy problem, przenosi je na wyższy poziom kompetencji w radzeniu sobie z wymaganiami otoczenia.
Epizody wspólnego zaangażowania stwarzają kontekst dla postępu w rozwoju rozmaitych funkcji poznawczych, także językowych. Zgodnie ze społeczno-interakcyjnymi koncepcjami nabywania języka dziecko uczy się użycia symboli językowych właśnie dzięki temu, że uczestniczy w scenach wspólnej uwagi, które najpierw rozumie w sposób niejęzykowy. We wczesnym okresie życia ustalanie się wspólnego pola uwagi jest zwykle procesem asymetrycznym, w którym dorosły postępuje za prowadzącym dzieckiem. Istnieje wiele zachowań służących kierowaniu uwagi, takich jak przyglądanie się, wskazywanie, manipulacja. W kontekście zainteresowań dziecka dorosły może wprowadzić dodatkowy materiał: określenie słowne przedmiotu, pokazanie różnych jego właściwości itp. Według H. Rudolpha Schaffera w czasie epizodów wspólnego zaangażowania zachowanie dziecka jest bogatsze i bardziej złożone niż w innych momentach. Kluczem do zmiany rozwojowej jest przeplatanie się udziału dziecka z udziałem dorosłego.
Zdaniem Michaela Tomasello w trakcie działań prowadzonych w ramach wspólnej uwagi zarówno dziecko, jak i dorosły rozumieją, co właśnie robią w kategoriach zachowań ukierunkowanych na cel. Z punktu widzenia dziecka sceny wspólnej uwagi obejmują wszystkie trzy zaangażowane elementy: przedmiot wspólnej uwagi, dorosłego, a także samo dziecko. Istota sceny wspólnej uwagi w nabywaniu języka leży w tym, że w jej trakcie dziecko może przyjąć rolę dorosłego i na przykład posłużyć się nowym słowem w celu zwrócenia uwagi dorosłego w tę samą stronę, w jaką przedtem ten zwrócił uwagę dziecka. Zjawisko to Tomasello nazywa naśladowaniem z odwróceniem ról.
Literatura:
H.R. Schaffer: Epizody wspólnego zainteresowania jako kontekst rozwoju społecznego, [w:] Dziecko w świecie ludzi i przedmiotów, red. A. Brzezińska, G. Lutomski, Poznań 1994, s. 150–188.
H.R. Schaffer: Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, Kraków 2006.
M. Tomasello: Kulturowe źródła ludzkiego poznania, Warszawa 2002.
