/DYSFONIA CZYNNOŚCIOWA, PHONONEUROSIS, PHONOPONOSIS/
ang. functional voice disorders /functional dysphonias/, niem. funktionelle Stimmstörungen /funktionellen Dysphonien/
Zmiany w układzie nerwowo-mięśniowym lub dyskoordynacje oddychania, fonacji i artykulacji. Są one następstwem:
-
nieprawidłowego funkcjonowania mięśni krtani,
-
zaburzenia współdziałania mięśni napinających i rozluźniających krtań,
-
zaburzenia koordynacji oddechowo-fonacyjno-artykulacyjnej.
Wyróżnia się dwie postacie dysfonii czynnościowych:
-
phonoponosis – w postaci tej stwierdza się zmiany konstytucjonalne krtani, schorzenia ogólne, nieprawidłową technikę emisji głosu oraz wysiłek głosowy w niekorzystnych warunkach, np. w hałasie,
-
phononeurosis – są to zaburzenia głosu na tle psychogennym, objawiające się wzmożonym napięciem mięśni krtani (postać hyperfunkcjonalna) lub obniżeniem napięcia (postać hypofunkcjonalna); trzecim rodzajem jest postać mieszana (dysfunkcjonalna).
W dysfonii hyperfunkcjonalnej głos jest ochrypły, tworzony w sposób party. Na szyi mówiącego obserwuje się nadmierne napięcie mięśni szyi i karku oraz wypełnienie żył szyjnych. W laryngoskopii widoczne jest zaciskanie fałdów głosowych, a w skrajnych przypadkach występuje fonacja na poziomie fałdów przedsionkowych. Zaburzeniom tym często towarzyszą elementy stresu czy depresji. Jeśli poprzez zagłuszanie (podanie głośnego dźwięku przez słuchawki do uszu badanego) zostanie wyłączona kontrola słuchowa, jego głos normuje się i staje się prawidłowy.
Dysfonia hypofunkcjonalna jest następstwem osłabienia funkcji wszystkich mięśni krtani. Fałdy głosowe nie zwierają się w czasie fonacji, a część powietrza wydechowego nie jest wykorzystana do tworzenia głosu. W czasie mówienia słychać szmer uciekającego powietrza, a głos jest słaby, matowy, męczliwy, natomiast w czasie śmiechu, kaszlu i płaczu głos jest prawidłowy.
W postaci dysfunkcjonalnej zaburzona jest koordynacja między oddychaniem, fonacją, artykulacją i rezonatorami. Pacjenci zgłaszają często różne dolegliwości (tzw. parastezje), np. uczucie zawadzania, zalegania, kłucia, a w badaniu nie stwierdza się żadnych obiektywnych wykładników tych dolegliwości.
Leczenie dysfonii czynnościowych:
-
spokój głosowy – milczenie nawet przez cztery tygodnie,
-
rehabilitacja foniatryczna – ćwiczenia prawidłowej emisji,
-
psychoterapia,
-
leczenie psychiatryczne,
-
leczenie chirurgiczne następstw dysfonii czynnościowej.
Zob. także: CHRYPKA
Literatura:
Foniatria kliniczna, red. A. Pruszewicz, Warszawa 1992.
J. Perello: Dysphonies fonctionnelles, „Folia Phoniatrica et Logopaedica” 1962, Vol. 14, No. 2–3, s. 105–205.
