STYL

Sposób ukształtowania wypowiedzi polegający na określonym wyborze, interpretacji i konstrukcji materiału językowego ze względu na cel przyświecający mówiącemu czy piszącemu. Wybór ten zależy od wielu czynników obiektywnych i subiektywnych. W definicjach stylu szczególnie podkreśla się zazwyczaj indywidualne, ekspresywno-impresywne i estetyczne czynniki wyboru (np. całokształt cech językowych charakteryzujących sposób mówienia i pisania jednego człowieka to styl indywidualny). Ważną rolę w kształtowaniu konkretnej wypowiedzi odgrywają czynniki ponadindywidualne i niezależne od zawartości komunikacyjnej. Pojęcie stylu odnosi się wówczas do zespołu wyodrębnionych wyraźnie środków językowych (np. słownictwa, związków frazeologicznych, konstrukcji składniowych) charakterystycznych dla określonej grupy tekstów danego kierunku literackiego. Dawniej pojęcie stylu językowego odnoszono tylko do utworów artystycznych, współcześnie – do wszelkich tekstów mówionych i pisanych. Badaniami nad stylem zajmuje się stylistyka. Klasyfikacja typów stylu może się opierać na różnych kryteriach. Starożytne rozróżnianie stylów retorycznych (attycyzmu i azjanizmu) opierało się na kryterium zagęszczenia ornamentów. Wybór różnych wzorów stylistycznych był podstawą tradycyjnego rozróżnienia tzw. stylu wysokiego i stylu niskiego, stosowanych w różnych gatunkach literackich. Praska szkoła strukturalistyczna rozwinęła teorie stylów funkcjonalnych, rozróżnianych ze względu na cel wypowiedzi (teksty o tej samej funkcji społecznej). Wyróżnianie poszczególnych stylów funkcjonalnych jest konwencjonalne i nieustalone. We wczesnej propozycji Bohuslava Havránka w ramach języka literackiego (ogólnego) wyróżnione zostały cztery style (w terminologii oryginalnej: języki) funkcjonalne: potoczny, zawodowy, naukowy i poetycki.

Literatura:

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993.

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1994.

Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 2000.