Rejestrowanie ruchów narządów artykulacyjnych z wykorzystaniem promieni Roentgena. Promieniowanie X zostało odkryte przez Wilhelma Konrada Roentgena w 1895 roku i do chwili obecnej jest wykorzystywane w diagnostyce medycznej.
Do badania narządów mowy w czasie artykulacji wykorzystali je Halina Koneczna i Witold Zawadowski, którzy zarejestrowali ułożenie narządów artykulacyjnych kilku mówców. Na przedstawionych przez nich rycinach widać wyraźne zróżnicowanie wymowy tej samej głoski przez różne osoby.
Wiele badań z wykorzystaniem rentgenografii można znaleźć w pracach Bożeny Wierzchowskiej. Ponieważ badania wykonywała na sobie, zmarła na skutek choroby popromiennej.
Można wyróżnić dwa rodzaje rentgenografii:
-
statyczną – przy pomocy której wykonywane są profilowe zdjęcia narządów artykulacyjnych w czasie wymawiania pojedynczych głosek
-
filmowa – przy pomocy której możliwy jest zapis całych wyrazów i zdań.
Pomimo możliwości pozytywnego wykorzystania promieni Roentgena, może ono wyrządzić wiele szkód w organizmie człowieka. Dlatego należy unikać niepotrzebnych prześwietleń, gdyż promieniowanie takie nawet w małych dawkach może podwyższać ryzyko zachorowania na raka. Obecnie do wizualizacji ruchów narządów artykulacyjnych wykorzystuje się grafikę komputerową. Polskie rentgenogramy przedstawiające wymowę normatywną i patologiczną można znaleźć na stronie www.fonem.eu.
H. Koneczna, W. Zawadowski: Przekroje rentgenograficzne głosek polskich, Warszawa 1951.
I. Styczek: Logopedia, Warszawa 1981.
B. Wierzchowska: Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bo%C5%BCena_Wierzchowska (19.09.2011).
