ang. partially voiced consonant, devoiced consonant
Spółgłoski półdźwięczne artykulacyjnie charakteryzują się obecnością drgań fałdów głosowych lub, z punktu widzenia fonetyki akustycznej, obecnością niskoczęstotliwościowych składowych harmonicznych podczas fragmentu ich trwania. Spółgłoski półdźwięczne powstają w wyniku ubezdźwięcznienia spółgłosek typowo dźwięcznych lub udźwięcznienia spółgłosek bezdźwięcznych. Oba te procesy w normie zazwyczaj mają miejsce w inicjalnej bądź końcowej fazie artykulacji danej spółgłoski, natomiast badania zaburzeń dźwięczności w obrębie patologii mowy pokazują, że opisywane procesy mogą mieć miejsce w jakimkolwiek momencie trwania dźwięku. W świetle nowoczesnych badań prowadzonych z wykorzystaniem metod fonetyki akustycznej mowa bezdźwięczna rysuje się zatem jako o wiele bardziej skomplikowane zjawisko niż tylko zastępowanie realizacji fonemów dźwięcznych ich bezdźwięcznymi odpowiednikami (rys. 1).
Rys. 1. Oscylogram i spektrogram wyrazu biały zrealizowanego przez 11-letniego niesłyszącego chłopca (kod 16) jako [b̥₎jawi]
Rysunek 1 przedstawia realizację wyrazu biały przez 11-letniego chłopca z głębokim uszkodzeniem słuchu. Początkowa faza zwarcia spółgłoski [b] jest dźwięczna. Po trwających 49 milisekund drganiach quasi-periodycznych następuje 59-milisekundowy segment ciszy, a następnie plozja i słaba afrykacja o łącznym iloczasie wynoszącym 11 milisekund. Pomimo że iloczas bezdźwięcznych segmentów spółgłoski [b] jest dłuższy (łącznie obejmuje 70 milisekund) niż fragment dźwięcznego zwarcia, transkrybenci ocenili słuchowo opisywaną realizację jako dźwięczną.
Literatura:
A. Lorenc: Zaburzenia dźwięczności. Analiza akustyczna i audytywna, „Logopedia” 2012, t. 41, s. 71–91.
A. Trochymiuk: Wymowa dzieci niesłyszących. Analiza audytywna i akustyczna, Lublin 2008.
A. Trochymiuk: Akustyczny parametr VOT w analizie mowy bezdźwięcznej, [w:] Język, interakcja, zaburzenia mowy. Metodologia badań, red. T. Woźniak, A. Domagała, Lublin 2007, s. 212–240.
