/PORAŻENIE KRTANI/
ang. laryngoplegia /paralysis of the larynx, laryngeal paralysis/, niem. Kehlkopfmuskel-Lähmung, fr. paralysie laryngée /paralysie des muscles du larynx/, ros. ларингоплегия /паралич гортани/
ang. laryngoplegia (z łac. larynx ‘krtań’, -plegia ‘porażenie, paraliż’)
Porażenie krtani (unieruchomienie obu fałdów głosowych)
Stan, w którym nerwy i mięśnie krtani przestają funkcjonować. Porażenie fałdów głosowych jest przyczyną ich unieruchomienia. Unieruchomienie fałdu głosowego (ang. vocal fold immobility, VFI) jest objawem uszkodzenia nerwu błędnego lub jego gałęzi na całym jego przebiegu, od kory mózgowej do połączeń nerwowo-mięśniowych, chorób mięśni, chrząstek i stawów krtani. Porażenie fałdów głosowych może mieć tylko pochodzenie neurogenne. W porażeniu krtani występuje zaburzenie funkcji oddechowej, czynności głosowej oraz funkcji obronnej. Zmniejsza się tolerancja wysiłku oraz powstaje ryzyko zachłystowego zapalenia płuc.
Podział porażeń i niedowładów krtani:
-
ośrodkowe (drżenia, mioklonie, parkinsonizm, ataksja, apraksja, pląsawica),
-
mieszane (mieszane porażenie spastyczne, mieszane porażenie wiotkie, mieszane porażenie wiotkie/spastyczne – SLA),
-
porażenie napięte (pseudoopuszkowe, górne),
-
porażenie wiotkie, dolne (nerw krtaniowy wsteczny, nerw krtaniowy górny, pień mózgu, złącze nerwowo-mięśniowe).
Porażenie krtani może być jednostronne lub obustronne. Zaburzenia rozwojowe krtani mogą być przyczyną świstu krtaniowego. Porażenia ośrodkowe stanowią około 10% wszystkich porażeń krtani, na ogół są to zaburzenia naczyniowe, zapalne, toksyczne lub nowotworowe mózgu. Najczęściej spotykane są obwodowe porażenia fałdów głosowych (ok. 90% wszystkich porażeń krtani). Ich przyczyny to przeważnie: uszkodzenia nerwu błędnego, wstecznego lub krtaniowego górnego w przebiegu nowotworów krtani, gardła, płuc, tarczycy, chorób zapalnych, autoimmunologicznych, toksycznych, zwyrodnieniowych, uciskowych, zmian ułożenia tchawicy, oskrzeli, aorty, serca, urazów szyi, głowy, klatki piersiowej, urazów jatrogennych operacyjnych (operacje tarczycy od 0,6 do 18%).
Objawy porażenia krtani: zmiana głosu, dławienie, kaszel, nietolerancja wysiłku, wdechowy świst krtaniowy (stridor), trudności w oddychaniu, a w ciężkich przypadkach duszność wysiłkowa lub spoczynkowa, sinica, omdlenia. W duszności konieczne jest wykonanie tracheotomii (nacięcie tchawicy i założenie rurki tracheotomijnej).
Leczenie porażeń krtani: zachowawcze (leczenie farmakologiczne, fizjoterapeutyczne), chirurgiczne oraz rehabilitacyjne. Leczenie chirurgiczne polega na wykonaniu tracheotomii w przypadku duszności i zabiegach poszerzających szparę głośni (lateralizacja chrząstki nalewkowatej, usunięcie fałdu głosowego – chordektomia, usunięcie części krtani). Operacje poszerzające szparę głośni wykonuje się po 6–12 miesiącach od wystąpienia porażenia i po leczeniu rehabilitacyjnym.
Zob. także: OTOLARYNGOLOGIA
Literatura:
Otorynolaryngologia praktyczna. Podręcznik dla studentów i lekarzy, t. 2, red. G. Janczewski, Gdańsk 2005.
A. Blitzer, M.F. Brin, L.O. Ramig: Neurologic Disorders of the Larynx, New York 2009.
A. Aronson, D. Bless: Clinical Voice Disorders, New York 2009.
Otorynolaryngologia dziecięca, red. D. Gryczyńska, Bielsko-Biała 2007.