Wykonywana najczęściej przy diagnozie jąkania, jąkania wczesnodziecięcego, rozwojowej niepłynności mowy lub zaburzeń komunikacji językowej o etiologii mózgowej (mowy bezładnej, afazji, dysartrii). Diagnosta posługuje się: wywiadem, obserwacją, specjalistycznymi testami i próbami językowymi. Pomocnicze do analizy są nagrane teksty z mową osoby badanej, zarejestrowane w różnych sytuacjach komunikacyjnych w życiu codziennym (materiał pomocny ze względu na niestały charakter niepłynności mowy. Im więcej wypowiedzi zostanie poddanych analizie, tym diagnoza będzie bardziej wiarygodna). W d. n. m. brane są pod uwagę cztery wskaźniki:
-
Rodzaje objawów niepłynności mówienia (powtarzanie głosek, powtarzanie sylab, powtarzanie pojedynczych słów, powtarzanie kombinacji słów, przeciągania, blokowanie, embolofazje, rewizje).
-
Frekwencja niepłynności mówienia. Określa ją liczba symptomów niepłynności mówienia dzielona przez liczbę słów/sylab, gdzie iloraz mnoży się przez 100%.
-
Lokalizacja symptomów niepłynności mówienia (początek wypowiedzi, w toku wypowiedzi).
-
Długość niepłynnego mówienia (czas trwania najdłuższego przeciągania, czas trwania najdłuższego blokowania, największa liczba powtórzeń głosek/sylab, słów/fraz).
W d. n. m. szczegółowo obserwowany i oceniany jest czynnik lingwistyczny. W diagnozie należy analizować różne formy mówienia: mowę dialogową, narracyjną, spontaniczną, nazywanie, czytanie. Można posłużyć się gotowymi pomocami diagnostycznymi, np. Z. Tarkowskiego Kwestionariusz Niepłynności Mówienia i Logofobii (2001), M. Kurkowskiego Próba Sylabowa do Oceny Niepłynności Mówienia (2003).
Literatura:
K. Szamburski: Diagnoza niepłynności mówienia, [w]: E. Czapiewska, S. Milewski (red.): Diagnoza logopedyczna, Sopot 2012; Z. Tarkowski: Jąkanie. Giełkot, [w]: T. Gałkowski, G. Jastrzębowska (red.): Logopedia. Pytania i odpowiedzi, Opole 2003, T.II; Z. Tarkowski: Jąkanie, Gdańsk 2011; M. Chęciek: Jąkanie. Diagnoza – terapia – program, Kraków 2007.
