ANALOGIA W JĘZYKU

Termin ten używany był przez starożytnych gramatyków greckich i łacińskich na oznaczenie regularnego charakteru języka. W językoznawstwie współczesnym przez analogię rozumie się stosunek proporcjonalny, który zachodzi między formami językowymi danego typu. W badaniach historyczno-porównawczych dzięki analogii można wytłumaczyć zmiany morfologiczne (formy dopełniacza syna zamiast pierwotnego synu, a także niepoprawne woła zamiast wołu na wzór form typu kota, lisa). Punktem wyjścia dla działania analogii mogą być inne wyrazy lub formy tego samego wyrazu (mianownik szewc zamiast pierwotnego szwiec pod wpływem form pozostałych przypadków: szewca, szewcem).

Podane przykłady zmian analogicznych dotyczą całej społeczności językowej, jednak analogia może obejmować tylko wybrane grupy (dialekty, gwary środowiskowe), co szczególnie widać w języku małych dzieci, w którym często występują analogiczne formy (możą zamiast mogą, mać zamiast mieć).

Literatura:

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993.