ang. movement disorders in the oral cavity, niem. Bewegungsstörungen in der Mundhöhle, fr. troubles de la motricité orale, ros. нарушение двигательной функции в ротовой полости
Szczękościsk - skurcz toniczny mięśni żwaczy
Powodują trudności w połykaniu w fazie ustno-gardłowej, zaburzenia mowy, artykulacji, fonacji i rezonansu. Sprawność fazy ustno-gardłowej zależy przede wszystkim od sprawności mięśni języka oraz mięśni podniebienia miękkiego, przy współudziale warg, zębów, podniebienia twardego, żuchwy i dna jamy ustnej. Przyczynami zaburzeń ruchowych w obrębie jamy ustnej są: choroby zapalne (zapalenie języka, ropień dna jamy ustnej, ropień okołomigdałkowy, obrzęk języczka, obrzęk naczynioruchowy), choroby układu nerwowego (neuralgia językowo-gardłowa i błędna, uszkodzenie nerwu błędnego, podjęzykowego i językowo-gardłowego, zespół Wallenberga), przeszkody mechaniczne (ciało obce, zespół wyrostka rylcowatego, nowotwory), wady wrodzone (makroglosja, rozszczep szczęki i podniebienia, torbiele nasady języka) i inne (następstwa radioterapii, złamania szczęki, żuchwy, oparzenia, następstwa operacji chirurgicznych). Choroby powodujące szczękościsk można podzielić na miejscowe i ogólne. Przyczyny neurogenne obejmują stany, którym towarzyszy wzmożone napięcie lub skurcz mięśni żwaczy (tężec, padaczka, organiczne uszkodzenia mózgowia, choroba Parkinsona). Szczękościsk częściej spowodowany jest odruchem powstającym miejscowo (stanami zapalnymi przebiegającymi z bólem). Guz jamy nosowo-gardłowej, naciekając nerw żuchwowy w otworze owalnym (łac. foramen ovale), powoduje ból żuchwy, otalgię, zaburzenie przewodzenia dźwięku, porażenie podniebienia miękkiego i szczękościsk (zespół Trottera). Guz przestrzeni przygardłowej może powodować szczękościsk zwłaszcza wtedy, gdy wyrasta z płata głębokiego przyusznicy. Zaburzenia artykulacyjne (dysglosja) powstają w wyniku zmian patologicznych narządów jamy ustnej (przerost migdałków, język olbrzymi, ankyloglosja, guz, wady zgryzu), mięśni lub ich obwodowego unerwienia (nerwy czaszkowe V, VII, VIII, IX, X, XI, XII). Zaburzenia w unerwieniu ruchowym mięśni mogą być spowodowane zmianami patologicznymi w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, w jądrach nerwów. Etiologia tych zmian może być urazowa, naczyniowa, zapalna, toksyczna, degeneracyjna lub nowotworowa.
Zob. także: DYSGLOSJA
Literatura:
Otorynolaryngologia praktyczna. Podręcznik dla studentów i lekarzy, t. 2, red. G. Janczewski, Gdańsk 2005.
O. Narkiewicz, J. Moryś: Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Warszawa 2001.
A. Prusiński: Podstawy neurologii klinicznej. Podręcznik dla studentów, Warszawa 1977.
