ZESPÓŁ KORSAKOWA

/OTĘPIENIE KORSAKOWA, DEMENCJA KORSAKOWA, PSYCHOZA KORSAKOWA, ZESPÓŁ AMNESTYCZNO-UROJENIOWY, ALKOHOLOWY ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA, ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA/

ang. Korsakoff's syndrome, Korsakoff's dementia, Korsakoff's psychosis, amnesic-confabulatory syndrome

grec. syndromè ‘zbieganie się, połączenie’

Zespół zaburzeń poznawczych, spowodowanych przez zróżnicowane czynniki etiologiczne, doprowadzające do uszkodzenia mózgu w obrębie zespołu hipokampa (łac. hippocampus), ciał suteczkowatych (łac. corpus mamillare) i jądra środkowo-bocznego wzgórza (łac. nucleus mediale thalami), o względnie trwałym, lecz wariantywnym obrazie klinicznym. Najczęstszymi przyczynami wystąpienia zespołu są: encefalopatia alkoholowa, neuroinfekcje, guzy, choroby niedokrwienne mózgu, zapalenia wielonerwowe w obwodowym układzie nerwowym, a także awitaminoza (szczególnie niedobór witaminy B1 – tiaminy).

Ze względu na wymienione przyczyny wyodrębnia się dwa rodzaje zespołu: 1) alkoholowy zespół amnestyczny Korsakowa (psychoza Korsakowa), w którym występuje znaczne zróżnicowanie objawów zaburzeń poznawczych, splątanie świadomości i dezorientacja; 2) zespół amnestyczny Korsakowa, który jest spowodowany inną etiologią niż choroba alkoholowa. W obydwu typach zespołu występują cztery główne objawy zaburzeń poznawczych: 1) luki pamięciowe dotyczące zdarzeń bieżących (amnezja następcza); 2) niepamięć wydarzeń minionych (amnezja wsteczna); 3) dezorientacja w miejscu i czasie; 4) zmyślenia (konfabulacje) i zniekształcenia faktów powodowane zaburzeniami pamięci (pseudoreminiscencje). W związku z dominującymi głębokimi i uogólnionymi zaburzeniami pamięci występują też zaburzenia w określaniu kolejności zdarzeń (chronozognozja), ocenie upływu czasu w skali godzin, dni, miesięcy lub lat. Rozpoznawanie jedynie izolowanych faktów prowadzi do utraty poczucia ciągłości własnej biografii. Zachowane mogą pozostać fragmentaryczne wspomnienia zdarzeń z przeszłości, a także niektóre sprawności nawykowe.

Znaczne zróżnicowanie objawów w zespole Korsakowa uzależnione jest od etiologii, czasu trwania choroby i rozległości uszkodzeń mózgu.

Literatura:

B. Daniluk, E.M. Szepietowska: Zaburzenia pamięci w następstwie uszkodzeń mózgu, [w:] Podstawy neuropsychologii klinicznej, red. Ł. Domańska, A.R. Borkowska, Lublin 2009, s. 261–279.

K. Walsh: Neuropsychologia kliniczna, Warszawa 1998.

A. Herzyk: Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa 2005.

G.N. Martin: Neuropsychologia, Warszawa 2001.

M. Klimkowski: Pamięć człowieka i jej mechanizmy. Analiza neuropsychologiczna, Lublin 1976.