/ZESPÓŁ ZABURZEŃ SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNYCH, DEFICYT SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNY, TRUDNOŚCI SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE/
ang. semantic-pragmatic disorder/semantic-pragmatic difficulties/SPD
Jeden z podtypów zaburzeń w klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy Isabelle Rapin i Dorris A. Allen, zaliczany przez autorki do tzw. grupy B – zaburzeń wyższych procesów przetwarzania mowy (ang. Higher Order Processing Language Disorders).
Dziecko z tym zaburzeniem zazwyczaj mówi płynnie (czasami jego wypowiedzi przechodzą w słowotok) i formułuje wypowiedzenia poprawne pod względem gramatycznym oraz fonologicznym, jednakże treść wypowiedzi może być bardzo dziwna, świadcząca o niepełnym zrozumieniu własnych produkcji. Wypowiedziom zwykle brakuje spójności. W mowie dziecka może wystąpić powtarzanie wyuczonych zwrotów.
Rozumienie mowy przez dziecko może być zbyt dosłowne albo dziecko może reagować tylko na jeden lub dwa wyrazy w zdaniu. Stosowanie języka jest nieadekwatne do sytuacji. Charakterystyczny dla tego zespołu zaburzeń jest brak umiejętności dostosowania się do zasad konwersacji (takich jak czekanie na swoją kolej czy pozostawanie przy głównym temacie rozmowy). Zachowania niewerbalne nie kompensują trudności językowych. Dzieci z tym zburzeniem mają także trudności z wnioskowaniem dotyczącym stanu rozmówcy, mają tendencję do społecznie nieadekwatnych lub stereotypowych reakcji w sytuacji konwersacji.
Wśród badaczy nie ma dzisiaj zgody co do tego, czy zaburzenia semantyczno-pragmatyczne należy traktować jako jednostkę odrębną (podobną w swych objawach do autyzmu, ale jednak nieutożsamianą z nim), czy raczej uznać je za część innych całościowych zaburzeń, takich jak autyzm czy zespół Aspergera. W niektórych publikacjach zaburzenie to bywa nazywane wysokofunkcjonującym autyzmem.
Same autorki terminu – Rapin i Allen – uznały zaburzenia semantyczno-pragmatyczne za zespół objawów towarzyszących niektórym zaburzeniom rozwoju językowego i powszechnie występujące w autyzmie.
Literatura:
E. Czaplewska: Rozumienie pragmatycznych aspektów wypowiedzi przez dzieci ze specyficznym zaburzeniem językowym (SLI), Gdańsk 2012.
G. Krasowicz-Kupis: SLI i inne zaburzenia językowe, Gdańsk 2012.
I. Rapin, D. Allen: Developmental language disorders: nosologic consideration, w: Neuropsychology of language, reading and spelling, ed. U. Kirk, New York 1983, s. 155–184.
I. Rapin et al.: Subtypes of Language Disorders in School-Age Children With Autism, „Developmental Neuropsychology” 2009, Vol. 34 (1), s. 66–84.
