od rzeczownika mowa
Zdolność odbioru dźwięków mowy, dla której istotne są: recepcja dźwięków (polegająca na dostrzeżeniu działania bodźca lub tego, że bodziec przestał działać, równoważna ze słyszeniem), rozróżnianie dźwięków (odnoszące się do rozpoznania na poziomie percepcyjnym co najmniej dwóch bodźców jako różnych), różnicowanie dźwięków (wyrażające się w odmiennych reakcjach na rozróżniane bodźce), pamięć dźwięków (polegająca na przywołaniu ich wyobrażeń). Słuch mowny stanowi część złożonego procesu poznawczego, jakim jest odbiór mowy, w którym funkcje słuchowe są ściśle powiązane z innymi czynnościami sensoryczno-motorycznymi, a także z czynnościami o charakterze intelektualnym, uczestniczącymi w procesie przetwarzania informacji językowej.
Na słuch mowny składają się zdolności stanowiące o opanowaniu systemu językowego oraz zdolności stanowiące o odbiorze informacji pozasystemowych:
- słuch fonemowy – odnoszący się do podsystemu fonologicznego języka w jego wymiarze segmentalnym,
- fonologiczny słuch prozodyczny – odnoszący się do konwencjonalnych cech struktury jednostek suprasegmentalnych właściwych danemu językowi, a przez to należących do kodu językowego,
- fonetyczny słuch segmentalny (głoskowy) – odnoszący się do charakterystyki głoskowej w różnych jej aspektach: w oparciu o kontrasty fonetyczne jako podstawę ustalania się cech fonemicznych oraz jako zdolność dostrzegania różnic między głoskami będącymi realizacją tego samego fonemu,
- fonetyczny słuch prozodyczny – odnoszący się do charakterystyki płaszczyzny suprasegmentalnej ciągu fonicznego w tym jej wymiarze, który przekracza informację prozodyczną systemową i dotyczy różnic osobniczych, również tych o charakterze niestałym.
Na gruncie logopedii ocena słuchu mownego jest ukierunkowana na rozpoznanie barier utrudniających lub uniemożliwiających jednostce komunikację językową.
Słuch mowny bywa niekiedy utożsamiany ze słuchem fonematycznym lub fonematyczno-fonetycznym.
Zob. także: SŁUCH FONEMOWY, SŁUCH FONETYCZNY, SŁUCH FONOLOGICZNY
Literatura:
A. Domagała, U. Mirecka: Słuch mowny. Klasyfikacja zjawisk, [w:] Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, red. S. Grabias, M. Kurkowski, Lublin 2012, s. 129–164.
B.L.J. Kaczmarek: Słuch fonematyczny a percepcja wypowiedzi słownych, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 1998, nr 47 (3), s. 271–276.
L. Kaczmarek: Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1977.
Z.M. Kurkowski: Słuch a mowa w aspekcie rozwojowym w normie i patologii, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 1998, nr 47 (3), s. 289–296.
M. Zalewska: Funkcje słuchowe u dzieci głuchych, Warszawa 1990.
