/RERANIE UWULARNE, ROTACYZM JĘZYCZKOWY, ROTACYZM UWULARNY, [R] JĘZYCZKOWE, [R] UVULARNE, [R] FRANCUSKIE/
ang. uvular rhotacism, uvular r, uvular trill, ros. увулярный ротацизм
łac. rhotacismus ‘nieprawidłowa wymowa głoski [r]’; pol. języczkowy (języczek, łac. uvula – wyrostek na tylnym brzegu podniebienia miękkiego)
Rodzaj rotacyzmu właściwego polegający na tym, że fonem /r/ jest realizowany poprzez poruszanie się języczka (łac. uvula), kończącego podniebienie miękkie (łac. velum). Język nie bierze udziału w artykulacji, podniebienie miękkie jest uniesione i zamyka wejście do jamy nosowej. Wibracja języczka może być mocna, słaba lub może tworzyć się dźwięk szczelinowy ([r] języczkowe frykatywne), podobny do [x] lub nawet [].
Reranie języczkowe jest odmianą rerania podniebiennego, różni się od niego tym, że drgania nie obejmują całego podniebienia miękkiego, tylko sam języczek.
Reranie języczkowe jest dość często spotykaną formą rotacyzmu, według niektórych autorów najczęstszą. Do XX wieku pojawiało się jako normatywne na niektórych terenach polskich, np. Pomorzu i Wielkopolsce. [r] uvularne występuje w języku francuskim i niemieckim.
Literatura:
I. Styczek: Logopedia, Warszawa 1979.
J.T. Kania: Szkice logopedyczne, Warszawa 1982.
J. Surowaniec: Logopedyczny słownik terminologii diagnostycznej, Kraków 1999.
E.M. Skorek: Z logopedią na Ty. Podręczny słownik logopedyczny, Kraków 2000.
