PROZODYCZNA OPOZYCJA

ang. prosodic opposition

łac. oppositio ‘opór’, opponere ‘przeciwstawiać’

Kontrast dotyczący cech prozodycznych: częstotliwości podstawowej (odbieranej jako wysokość głosu), amplitudy drgań (natężenia, percypowanego jako głośność) oraz czasu trwania artykulacji, zachodzący między określonym odcinkiem wypowiedzi a odcinkami bezpośrednio z nim sąsiadującymi.

Może mieć charakter wewnątrzsylabowy (zachodzi pomiędzy elementami sylaby, np. zmiana wysokości tonu czy natężenia między początkiem i końcem sylaby lub samogłoski sylabicznej, opozycja samogłoski sylabicznej w stosunku do pozostałych segmentów pod względem cech akcentotwórczych) lub międzysylabowy (istnieje między sąsiadującymi ze sobą sylabami) – opozycja między sylabą akcentowaną a nieakcentowaną, opozycja wysokości tonu lub iloczasu.

Istnienie opozycji prozodycznych pozwala na wyróżnienie zjawisk prozodycznych, budujących się w oparciu o ciągi elementów segmentalnych – sylabę lub grupę sylab – oraz na wyodrębnienie poszczególnych jednostek prozodycznych.

Zob. także: PROZODIA

Literatura:

L. Dukiewicz: Fonetyka, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1995, s. 7–103.

R. Laskowski: Prozodia, [w:] Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999, s. 467.

I. Sawicka: Fonologia, [w:] Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1995, s. 105–195.