/INTUICJA JĘZYKOWA/
ang. sense of language
z łac. sentire ‘czuć, odczuwać’, lingua ‘język’
Jeden z przejawów świadomości językowej. Pojęcie wyróżniane już przez starożytnych gramatyków greckich jako przeciwstawne wobec praktyki językowej, użycia języka. Charakter teoretyczny nadał tej opozycji rzymski gramatyk Terentius Varro, który poczucie językowe odnosił do nawyku językowego (łac. consuetudo). Nawyk językowy odpowiadał społecznej wiedzy teoretycznej stanowiącej podstawę tworzenia regularnych i nieregularnych form językowych. Mikołaj Kruszewski zaliczał nawyk (pamięć nieświadomą) do indywidualnych mechanizmów decydujących o gramatycznym i semantycznym ukształtowaniu języka. Również Jan Baudouin de Courtenay traktował poczucie językowe jako rodzaj nieświadomej siły mającej wpływ na rozwój języka. Współczesne ujęcia językoznawcze odnoszą zjawisko poczucia językowego (intuicji językowej) do psychologicznego aspektu społecznie ukształtowanych norm językowych. Tak rozumiane poczucie językowe pozwala użytkownikom języka oceniać wypowiedzi pod względem ich poprawności. W odróżnieniu od samej znajomości języka (intuicji językowej) zdolność formułowania sądów dotyczących poprawności wypowiedzi wymaga odwołania się do świadomości językowej i metajęzykowej.
Literatura:
A. Heinz: Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa 1978.
R. Jakobson: Lingwistyczne spojrzenie na problem świadomości i nieświadomego, [w]: tegoż: W poszukiwaniu istoty języka, red. M.R. Mayenowa, t. 1, Warszawa 1989, s. 176–192.
S. Śniatkowski: Lingwoedukacyjne diagnozowanie metajęzyka lingwistyki, Kielce 2013.
