ang. Finger plays
Paluszkowe zabawy to interesująca forma zabawy z dzieckiem. Angażują one nie tylko dziecko, ale i dorosłego. Podejmuje on zabawę z dzieckiem, które jeszcze samo nie umie mówić, ale reaguje na słowo i dotyk nawet głośnym śmiechem, radością. Doznania te są dziecku prawdopodobnie dobrze znane, utrwalane jeszcze w okresie życia płodowego. One to przetrwały w mechanizmach samorozwoju jako doznania znane „od zawsze”.
Zabawne i lubiane przez dzieci „ruchowe” wierszyki, by mogły stanowić źródło radości, muszą być recytowane z ogromną czułością, serdecznością i uśmiechem przy jednoczesnym delikatnym, wzbudzającym zaciekawienie dotykaniu ciała dziecka, wywołującym u niego kaskadę śmiechu. Należy je dziecku powtarzać wiele razy, zawsze w ten sam „namaszczony”, ale komiczny sposób. Dziecko patrząc w oczy dorosłego, uśmiecha się i czeka na każde wypowiadane słowo, każdy ruch, który już dobrze zna. Dziecko znając przebieg całej zabawy jest ufne, radosne, luźne, aktywne i bezpieczne. Dlatego też nie można do zabawy wprowadzać żadnych urozmaiceń, modyfikacji. Wszystkie słowa i gesty powinny być takie same, z zachowaniem identycznej kolejności. Tylko w takiej „oprawie” paluszkowe wierszyki-zabawy najbardziej dziecko cieszą.
Recytowane przez dorosłych wierszyki uczą dziecko uważnego słuchania, patrzenia i śledzenia każdego ruchu ręki, kontrolowania układu narysowanych kresek i kojarzenia słowa z wykonywana czynnością. Ułatwiają one nawiązanie kontaktu dziecka z otoczeniem, prowadzenie z nim dialogu. Jest to bardzo istotne dla rozwoju komunikacji pozawerbalnej i werbalnej (rozwój mowy). Dziecko przez naśladowanie ruchów ręki dorosłego może łatwiej uzewnętrznić swoje przeżycia i wykazać się inwencją twórczą. Słowa tych wierszyków bawią i uczą, proste, zrozumiałe, dlatego można je dostosować do potrzeb każdego dziecka. Zabawy paluszkowe dostarczają małemu dziecku delikatnych bodźców przez dotyk jego paluszków, szyi, rączek. Wielokrotnie powtarzane uczą małe dziecko wykonywać proste ruchy palcami, które będą przydatne w przyszłości w zabawie i w pracy. Podczas zabawy paluszkowej mówimy tekst rymowanki i nie tylko pokazujemy dziecku ruchy, ale wykonujemy je razem z nim, dotykając jego paluszków, rączki, szyi. Te proste rymowanki, wzmocnione intonacją, poparte gestem i dotykiem przyciągają uwagę dziecka oraz są źródłem radości. Zabawy paluszkowe można uatrakcyjnić, wkładając na palce różne pacynki, wykonane z papieru, włóczki czy szmatek. Wówczas palce są dla dziecka niejako aktorami, grającymi przypisane im role. Znacznie trudniejsze zabawy palcami to te, podczas których dziecko stara się naśladować ruchy osoby dorosłej. Najpierw powinny to być ruchy proste, nieskomplikowane, np. uderzanie czubkami palców o blat stołu w różnym tempie, np. możemy naśladować padający deszcz, uderzanie palcem wskazującym jednej ręki w przestrzeni między palcami drugiej ręki, ułożonej na stole z jak najbardziej rozsuniętymi palcami, odsuwanie kolejnych palców dłoni od siebie, a łączenie pozostałych, przeplatanie swoich palców. Najtrudniejsze jest wykonywanie ruchów niesymetrycznych, np. przesuwanie jednej dłoni po krawędzi stołu z równoczesnym stukaniem palcami drugiej dłoni.
Zabawy paluszkowe mają pozytywny wpływ na rozwój dziecka, które od najwcześniejszych lat życia interesuje się swoim ciałem: wzbogacają repertuar ruchów, usprawniają manualnie, zaspakajają potrzeby ruchowe, dostarczają delikatnych bodźców dotykowych, motywują do poznania świata za pośrednictwem rąk i nóg, umożliwiają poznanie własnego ciała, stymulują percepcje wzrokową, zapoznają z niewerbalnymi sposobami komunikowania się, dają poczucie bezpieczeństwa, nie stwarzają dziecku sytuacji niepowodzenia, wyzwalają radosne reakcje dziecka oraz wzbogacają kontakt społeczny z osobą dorosłą.
Literatura:
A. Półtorak , Szmatki z tęczowej szufladki” (wierszyki do masażyków i zabaw paluszkowych), Gdańsk 2009; K.Sąsiadek, Zabawy Paluszkowe, Poznań 2005; B.B. Kaczmarek (red.), Wspomaganie rozwoju dzieci z zespołem Downa teoria i praktyka, Kraków 2008; W. Szumanówna, Rysowane wierszyki, Warszawa 1991; W. Szumanówna, Zabawy z najmłodszymi dziećmi, Warszawa 1997
