ang. ontolinguistics, linguistics of children’s speech, ros. oнтолингвистика, лингвистика детской речи
grec. óntos ‘byt’; łac. lingua ‘język’
Terminem tym określa się aktualnie w Rosji dyscyplinę naukową, którą wcześniej nazywano przyswajaniem języka (ang. language acquisition). Synonimicznie używa się także określenia lingwistyka mowy dziecka (ros. лингвистыка детской речи) oraz terminu ontopsycholingwistyka (ros. oнтопсихолингвистика), który oznacza dziedzinę wiedzy badającą kształtowanie się kompetencji komunikacyjnej w rozwoju osobniczym jednostki.
Rozwój ontolingwistyki w Rosji jest związany z utworzeniem w 1991 roku w Rosyjskim Państwowym Pedagogicznym Uniwersytecie im. A.I. Hercena (ros. Российский государственный педагогический университет им. А.И. Герцена) w Sankt Petersburgu Katedry Mowy Dziecka (ros. Kафедрa детской речи), kierowanej przez prof. Stellę Naumowną Cejtlin (ros. Стелла Наумовна Цейтлин) do momentu jej rozwiązania w 2011 roku. W 1993 roku przy Katedrze powstało Laboratorium Mowy Dziecka (ros. Лаборатория детской речи), które jest jedną z najlepszych w Rosji instytucji naukowych zajmujących się badaniem procesu przyswajania przez dzieci języka ojczystego (rosyjskiego). Laboratorium dysponuje najbogatszym w tym kraju korpusem tekstowym do badań języka dziecka (ros. Фонд данных детской речи), bogatą biblioteką oraz różnymi materiałami naukowymi, związanymi z nauczaniem ontolingwistyki. Część zebranych materiałów została umieszczona w międzynarodowym systemie CHILDES (ang. Child Language Data Exchange System), który służy udostępnianiu i wymianie danych o języku dzieci, a także jest swego rodzaju środkiem łączności między badaczami zajmującymi się tym problemem. W centrum uwagi Laboratorium znalazły się także problemy przyswojenia języka rosyjskiego jako drugiego.
Część materiałów znajdująca się w jego zbiorach została opublikowana (np. Детская речь. Тексты, дневники, наблюдения, СПб., 1993; Говорят дети: Словарь-справочник детских речевых инноваций, СПб., 1996, второе издание – 2000; От нуля до двух: Дневниковые записи, СПб., 1997; От двух до трех: Дневниковые записи, СПб., 1998).
Najważniejsze publikacje naukowe związane z petersburską szkołą ontolingwistyki to:
-
Г.Р. Доброва, 2003, Онтогенез персонального дейксиса (личные местоимения и термины родства): Монография, Санкт-Петербург, Издательство РГПУ им. А.И. Герцена, 492 с.
-
С.Н. Цейтлин (oтв. ред.), 2007, Семантические категории в детской речи, Санкт-Петербург, Нестор-История, 436 с.
-
М.Б Елисеева, 2008, Фонетическое и лексическое развитие ребенка раннего возраста: Монография, Санкт-Петербург, Издательство РГПУ им. А. И. Герцена, 172 с.
-
С.Н. Цейтлин, 2009, Очерки по словообразованию и формообразованию в детской речи, Серия: Studia philologica, Москва, Издательство „Знак”, 592 c.
Literatura:
Т.А. Гридина: Онтолингвистика. Язык в зеркале детской речи, Москва 2006.
Санкт-Петербурская школа онтолингвистики: сборник статей к юбилею доктора филологических наук, профессора С.Н. Цейтлин, отв. ред. Т.А. Круглякова, Санкт-Петербург 2013.
