ang. onomatopoeia
grec. onomatopoiía ‘tworzenie nazw’
Teoria wskazująca na pozakonwencjonalną genezę języka jako procesu dźwiękowego (i innego typu, np. wyrazy dyndać czy zygzak imitują ruch o charakterze rytmicznym) naśladownictwa świata zewnętrznego (głównie i pierwotnie przyrodniczego).
W onomatopeicznej teorii mowy akcentuje się znaczenie występującego w każdym języku zjawiska onomatopei, które tkwi u źródeł rozwoju mowy człowieka w aspekcie filogenetycznym. Wraz z rozwojem języka i kultury relacje między przyrodą a mową przestały być przez człowieka postrzegane jako oczywiste i konieczne. Związki te ulegały z czasem zatarciu, choć należy pamiętać, że w aspekcie ontogenetycznym w świadomości osoby mówiącej istnieje odczucie bezpośredniości, naturalności tego związku (odczucie, że znak językowy i oznaczany obiekt tworzą całość).
Dźwiękonaśladowczą istotę języka odnaleźć można między innymi w myśli Heraklita z Efezu. Współwystępowanie elementów konwencjonalnych i onomatopeicznych charakteryzuje natomiast poglądy Platona i Epikura.
Zob. także: ONOMATOPEJA
Literatura:
J. Kawada: Głos. Studium z etnolingwistyki porównawczej, Kraków 2004.
K. Polański: Onomatopeiczna teoria mowy, [w]: Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999, s. 406.
