ang. falling intonation, declination
śrdw.łc. cadentia ‘upadek’
Intonacja o kierunku opadającym. Cechuje się wyraźnym spadkiem częstotliwości podstawowej w obrębie ostatniego wyrazu frazy. Szczególnie nacechowany znaczeniowo jest końcowy odcinek frazy, obejmujący sylabę akcentowaną ostatniego wyrazu oraz sylaby poakcentowe. Przebieg intonacji w ich obrębie określa się jako melodię zasadniczą, nuklearną, intonem lub intonację rdzenną. Sylaba akcentowana jest pierwszą sylabą melodii zasadniczej. We frazie dłuższej sylabą akcentowaną jest ta, która stanowi najwyższy punkt przebiegu melodii lub występuje po sylabie o tonie niższym, a poprzedza sylabę o podobnej wysokości, po której z kolei ma miejsce spadek wysokości melodii.
Kadencja jest charakterystyczna dla wypowiedzi nienacechowanych emocjonalnie. Występuje w zdaniach o charakterze oznajmującym, pytaniach o uzupełnienie, poleceniach i rozkazach. Wyraża zamknięcie całości, zakończenie.
W obrębie intonacji opadających w języku polskim wyróżniono melodie opadające o strukturze: opadająca pełna HL, opadająca wysoka HM, opadająca niska ML, opadająca ekstraniska LxL.
Wśród konturów intonacyjnych, oprócz kadencji, wyróżnia się antykadencję (intonację o kierunku rosnącym) i progrediencję (intonację stałą, o zmianach wysokości nieprzekraczających 4 półtonów).
Zob. także: INTONACJA, MELODIA MOWY, MELODIA ZDANIA, PROZODIA
Literatura:
M. Dłuska: Prozodia języka polskiego, Warszawa 1976.
L. Dukiewicz: Intonacja wypowiedzi polskich, Wrocław 1978.
W. Jassem: Akcent języka polskiego, Wrocław 1962.
I. Sawicka: Fonologia, [w]: Gramatyka współczesnego języka polskiego. Fonetyka i fonologia, red. H. Wróbel, Kraków 1995, s. 105–195.
B. Wierzchowska: Fonetyka i fonologia języka polskiego, Wrocław 1980.
