/ROZZIEW/
ang. hiatus, niem. Hiatus, Hiat, fr. hiatus, ros. гиатус, зияние
ang. hiatus (z łac. hiatus ‘otwarcie (ust)’, ‘rozziew’)
Rozdzielna wymowa dwóch identycznych lub różnych samogłosek [VV], sąsiadujących ze sobą na pograniczu dwóch wyrazów (hiatus międzywyrazowy), np. celna uwaga – wym. [celna-uvaga], oto inni uczestnicy – wym. [oto-inńi-učestńicy]. W języku polskim rozziew występuje również wewnątrz wyrazu (hiatus wewnątrzwyrazowy) na granicy prefiksu i rdzenia, np. zaaplikować – wym. [za-aplikovać] lub [zaaplikovać], nie: *[zaplikovać], natomiast nie powinien występować wewnątrz morfemów, np. teatr – wym. [teatr], nie: *[te-atr]. Rozziew realizowany jest poprzez zwarcie krtaniowe (w zapisie IPA zwarcie krtaniowe oznacza się symbolem /, np. [V/V]). Brak rozziewu między dwiema identycznymi samogłoskami prowadzi do powstania geminaty samogłoskowej, zaś między samogłoskami różnymi jakościowo, zwłaszcza jeśli drugą z nich jest [i], [o], [u], do epentezy, np. o ile – wym. [o æile], kakaowy – wym. [kakaovy], Mateusz – wym. [mateuš]. Szczegółowe zalecenia dotyczące realizacji grup samogłoskowych w polszczyźnie (z rozziewem lub bez) zawarte są w wydawnictwach normatywnych (por. m.in. poniższa literatura). We współczesnym uzusie nasila się tendencja do stosowania hiatusu w tych pozycjach, w których norma ortofoniczna zaleca unikanie go. W niektórych językach rozziew międzywyrazowy uważany jest za błąd.
Literatura:
B. Dunaj: Zasady poprawnej wymowy polskiej, „Język Polski” 2006, t. LXXXVI, s. 161–172.
Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław–Warszawa–Kraków 1999.
M. Osowicka: Analiza jakości informacji fonetycznych zawartych w głównych wydawnictwach ortofonicznych Słowniku wymowy polskiej PWN oraz Podręcznym słowniku poprawnej wymowy polskiej, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Studia Slavica” 2000, z. 4 (337), s. 143–158.
Komparacja systemów i funkcjonowania współczesnych języków słowiańskich. Fonetyka i fonologia, red. I. Sawicka, Opole 2007, s. 202–209.
