GRAMATYKA KONTRASTYWNA

/GRAMATYKA KONFRONTATYWNA/

Opis dwóch lub więcej języków pod kątem podobieństw i różnic między nimi. Początki gramatyki kontrastywnej przypadają na przełom XIX oraz XX wieku i mają charakter raczej teoretyczny. Jednym z pierwszych kontrastywistów jest Jan Baudouin de Courtenay. Sporo uwagi zagadnieniom kontrastywnym poświęcali przedstawiciele praskiej szkoły strukturalistycznej, przede wszystkim Vilém Mathesius, który w swoich pracach często przeprowadzał porównawcze badania języka czeskiego i angielskiego, a także amerykańskiej szkoły strukturalistycznej. Badania kontrastywne prowadzone w Ameryce wyrosły głównie z potrzeb praktycznych i służyły przede wszystkim do doskonalenia metod nauczania języków obcych. Zakładano, że trudności w nauce języków obcych wywołane są głównie różnicami między językiem ojczystym a językiem nauczanym. Różnicom tym przypisywano decydującą rolę w powstawaniu błędów u uczniów. Spodziewano się, że opis kontrastywny języka ojczystego i języka nauczanego (nazywanych także odpowiednio językiem źródłowym i językiem docelowym) pozwoli przewidzieć takie błędy i ułatwi ich zwalczanie. Materiały do nauczania języków obcych oparte na takim opisie uważano za najlepsze i najbardziej skuteczne.

Rozróżnia się gramatykę kontrastywną teoretyczną i gramatykę kontrastywną stosowaną. Pierwsza, bliska typologii lingwistycznej, ma na celu wypracowanie podstaw teoretycznych do porównywania języków, drugą uważa się za część składową językoznawstwa stosowanego, wykorzystywaną do takich celów, jak nauczanie języków obcych, przekład, studia nad dwujęzycznością itp. W Polsce na czoło wysuwają się badania kontrastywne angielsko-polskie, np. Jacka Fisiaka, Marii Lipińskiej-Grzegorek, Tadeusza Zabrockiego An Introductory English-Polish Contrastive Grammar, 1978 (z bibliografią) oraz wydawana pod redakcją Jacka Fisiaka seria Papers and Studies in Contrastive Linguistics (pierwszy tom ukazał się w 1973 roku, dotąd ukazało się 20 tomów).

Literatura:

Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, red. K. Polański, Wrocław 1993.