/KOORDYNACYJNA NIEDOMOGA GŁOSOWA/
ang. phonasthenia
grec. phōne ‘głos, dźwięk’ + sthénos ‘siła’
Zaburzenie koordynacji czynności oddychania, fonacji, artykulacji i rezonansu powstałe na skutek dyskoordynacji mięśni odpowiadających za te procesy, powodujące wzrost napięcia mięśni odpowiedzialnych za fonację. Zaliczana jest do grupy czynnościowych zaburzeń głosu o charakterze psychogennym (phononeurosis). Powstaje zazwyczaj pod wpływem trudności trudnej osobistej lub zawodowej. Długotrwały stan napięcia psychicznego, stresu wpływa na funkcjonowanie układu hormonalnego, nerwowego oraz powoduje napięcie mięśni szkieletowych. Wszystkie te czynniki prowadzą do powstawania zaburzeń czynnościowych narządu głosu.
Objawami fonastenii są: chrypka, zmiana nastawienia głosowego z miękkiego na twarde, a następnie chuchające, trudności w utrzymaniu wysokości głosu (detonacje, tremolowanie, dwugłos, trudności w emisji wysokich lub niskich dźwięków), osłabienie natężenia głosu oraz osłabienie siły wydechu. W skrajnych przypadkach dochodzi do afonii. Objawy mogą się nasilać lub słabnąć, w zależności od sytuacji. Nie zależą od obciążenia głosu.
Chory może odczuwać podczas fonacji zaburzenia czucia oraz ból w okolicy krtani, promieniujący w okolice barków, mostka, klatki piersiowej lub części ciała bardziej oddalonych od krtani. Charakterystyczne dla fonastenii jest to, że bóle mogą pojawiać się tylko w pewnym odcinku skali głosu albo tylko podczas jednego rodzaju natężenia głosu (piano lub forte).
Fonastenii towarzyszą przeczulice: uczucie zalegania śluzu w krtani, uczucie pieczenia, suchości, drapania, mrowienia, swędzenia, łaskotania w krtani i gardle, uczucie ucisku i zmęczenia głosu.
W efekcie kompensacji zaburzonego mechanizmu ruchowego krtani związanej ze wzrostem napięcia je mięśni mogą powstać zmiany wtórne w postaci obrzęków fałdów głosowych lub zgrubień na ich powierzchni.
Objawy przypominające fonastenię obserwuje się w pseudofonastenii (fonastenii rzekomej), czyli w zaburzeniach głosu będących następstwem trwałego przeciążania czynnościowego głosu, najczęściej podczas pracy zawodowej. Objawy pseudofonastenii początkowo mają tendencję do wycofywania się po odpoczynku głosowym. Przy bardzo długim i intensywnym wysiłku mogą prowadzić do wyczerpania się możliwości kompensacyjnych krtani i powstania zmian nieodwracalnych.
Literatura:
Foniatria kliniczna, red. A. Pruszewicz, Warszawa 1992.
A. Mitrinowicz-Modrzejewska: Fizjologia i patologia głosu, słuchu i mowy, Warszawa 1963.
Z. Pawłowski: Foniatryczna diagnostyka wykonawstwa emisji głosu śpiewaczego i mówionego, Kraków 2005.
