ang. nasal sounds
Rodzaj dźwięków tworzonych w torze głosowo-artykulacyjnym, które posiadają rezonans nosowy. Przyjmując, że głoska jest realizacją fonemu, można wskazać, że jednym z rodzajów dźwięków nosowych są głoski będące realizacjami fonemów. Inne zaś można zaobserwować u niemowląt, które tworzą rozmaite dźwięki w torze głosowo-artykulacyjnym (np. podczas głużenia). Są one w różnym zakresie podobne do głosek polskiego systemu fonetyczno-fonologicznego, a pełnią ważną rolę w drodze dziecka „od krzyku do głoski w wyrazie niosącym znaczenie”.
Zwróćmy uwagę, że – jak podkreśla Bronisław Rocławski – „w pracach fonetycznych górna część jamy gardłowej, zwana też jamą nosowo-gardłową, jest włączana do jamy nosowej” (Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Gdańsk 2001, s. 184).
Nosowość dźwięków wiąże się z oddziaływaniem rezonatora nosowego na akustyczną strukturę dźwięków albo inaczej – barwa dźwięków nosowych zależy od uruchomienia rezonatora nosowego, co ma związek z opuszczeniem podniebienia miękkiego. Dźwięki nosowe tworzone są przy pełnym (artykulacja [ŋ]) lub tylko częściowym obniżeniu podniebienia miękkiego. W efekcie tego zjawiska strumień powietrza wydostaje się przez jamę nosową i jamę ustną (samogłoski i półsamogłoski nosowe) lub tylko przez jamę nosową (spółgłoski nosowe).
Literatura:
Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1992.
D. Ostaszewska, J. Tambor: Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice 1997.
B. Rocławski: Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Gdańsk 2001.
