/DYSARTRIA MIESZANA/
ang. dysarthric mixed
grec. dys ‘zaburzenie’ + arthron ‘artykulacja’
Typ dyzartrii wyróżniony zarówno w przyczynowej klasyfikacji tego zaburzenia, uwzględniającej miejsce uszkodzenia układu nerwowego (Miloš Sovák, Zbigniew Tarkowski), jak i w objawowej klasyfikacji, ujmującej odmiany zaburzenia poprzez opis jego fizycznych i językowych symptomów (Frederic L. Darley, Izabela Gatkowska, Olga Jauer-Niworowska).
Ogólnie określa się ją jako jednoczesne pojawianie się różnorodnych objawów uzależnionych od współwystępujących typów dyzartrii. Ujęcie takie, zbyt ogólne i przez to nieprecyzyjne, powinno być uzupełnione dokładnym opisem stanu mowy poprzez określenie specyfiki i dynamiki zmian, jakie są obserwowane u pacjenta. W związku z powyższym współcześnie rzadziej postrzega się dyzartrię mieszaną przez pryzmat przyczynowej klasyfikacji tego zburzenia (np. dyzartria opuszkowo-podkorowa), częściej natomiast lokuje się ją w ramach klasyfikacji objawowej. Progresja choroby neurologicznej, będącej przyczyną dyzartrii, oraz złożoność językowych objawów wymuszają dookreślenie terminu dyzartria mieszana poprzez wprowadzenie kolejnych członów nazwy, przy czym pierwszy człon wskazuje na dominujący charakter zaburzenia. Przykładowo, w przypadku stwardnienia zanikowego bocznego (SLA) dyzartria może przyjmować zarówno postać wiotko-spastyczną, jak i spastyczno-wiotką. Z kolei w początkowym etapie choroby Parkinsona może się pojawić dyzartria hiperkinetyczno-hipokinetyczna, która na skutek rozwoju procesów chorobowych zmienia się w dyzartrię hipokinetyczno-hiperkinetyczną. Dyzartria w przebiegu stwardnienia rozsianego (SM) może natomiast przyjmować postać ataktyczno-spastyczną, zaś neurologiczne, patologiczne zmiany wieloukładowe (piramidowe, pozapiramidowe, móżdżkowe) doprowadzają często do dyzartrii mieszanej ataktyczno-spastyczno-hipokinetycznej lub dyzartrii mieszanej ataktyczno-spastycznej. Stanowisko takie musi skłaniać do zastąpienia terminu dyzartria mieszana terminem dyzartrie mieszane.
Obraz objawów dyzartrii mieszanych, wyodrębnianych na poziomie aparatu oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego, jest uzależniony od dominującego komponentu danego złożonego zaburzenia, stąd nie sposób mówić jednoznacznie np. o zaburzeniach oddechowych czy artykulacyjnych dyzartrii mieszanej. Symptomy zależą bowiem od dominujących u badanego objawów zaburzenia.
Terapia dyzartrii mieszanych powinna zawsze obejmować ćwiczenia oddechowe, fonacyjne, artykulacyjne oraz usprawnienie wymowy z wykorzystaniem materiału językowego. Wybór poszczególnych strategii postępowania logopedycznego zawsze zależy jednak od dominujących u danego pacjenta objawów zaburzenia.
Zob. także: DYZARTRIA, DYZARTRIA KOROWA, DYZARTRIA PIRAMIDOWA, DYZARTRIA OPUSZKOWA, DYZARTRIA POZAPIRAMIDOWA: HIPERTONICZNA, HIPERKINETYCZNA DYZARTRIA MÓŻDŻKOWA, DYZARTRIA ATAKTYCZNA, DYZARTRIA HIPERKINETYCZNA, DYZARTRIA HIPOKINETYCZNA, DYZARTRIA SPASTYCZNA, DYZARTRIA WIOTKA
Literatura:
F. Darley: Differential diagnosis of acquired motor speech disorders, [w]: Diagnostic methods in speech pathology, eds. F. Darley, D. Spriestersbach, New York 1978, s. 37–60.
I. Gatkowska: Diagnoza dyzartrii u dorosłych w neurologii klinicznej, Kraków 2012.
M. Sovák: Logopedia, Praha 1978.
J. Surowaniec: Logopedyczny słownik terminologii diagnostycznej, Kraków 1999.
Dyzartria. Teoria i praktyka, red. Z. Tarkowski, Lublin 1999.
