ang. errors in reading, niem. Fehler beim Lesen
Odstępstwa podczas dekodowania pisanego tekstu od obiektywnie istniejącego wzoru, spowodowane trudnościami percepcyjnymi, poznawczymi lub realizacyjnymi.
Trudności podczas czytania mogą wynikać z dysfunkcji percepcji wzrokowej, problemów z przetwarzaniem fonologicznym, błędnej realizacji, np. w przypadku wad wymowy, oraz nieprawidłowych metod nauki czytania, np. literowania i głoskowania. Zjawiska te mogą także współwystępować.
W wyniku trudności z percepcją wzrokową oraz braku prawidłowych mechanizmów percepcji przestrzeni podczas czytania mogą wystąpić następujące błędy:
-
mylenie liter podobnych (substytucje w obrębie alfabetu),
-
metatezy, np. liter, sylab, wyrazów, fraz lub linijek tekstu,
-
opuszczenia (elizje), np. liter, sylab, wyrazów, fraz lub linijek tekstu,
-
reduplikacje, np. liter, sylab, wyrazów, fraz lub linijek tekstu,
-
odwracanie (nieustabilizowanie) kierunku czytania,
-
trudności z odczytywaniem wyrazów jednosylabowych,
-
zamiany wyrazów w obrębie pola formalnego i semantycznego,
-
pomijanie znaków diakrytycznych,
-
pomijanie znaków interpunkcyjnych.
W wyniku trudności z przetwarzaniem fonologicznym podczas czytania mogą wystąpić następujące błędy:
-
mylenie głosek podobnych, np. opozycyjnych fonologicznie (substytucje w obrębie systemu fonetyczno-fonologicznego),
-
zamiany wyrazów w obrębie pola formalnego i znaczeniowego,
-
nieprawidłowe odczytywanie samogłosek nosowych.
W wyniku błędnych technik czytania pojawiają się następujące błędy:
-
wstawki samogłosek (czytanie litery jak sylaby),
-
trudności z odczytywaniem dwuznaków (sz, ch, rz, dż, dź, si, zi, ci) oraz trójznaków (dzi),
-
problemy z syntezą – brak odczytywania znaczeń.
Błędy w czytaniu mogą mieć charakter zarówno paradygmatyczny (wynikający z nieprawidłowego wyboru określonego elementu językowego), jak i syntagmatyczny (dotyczący linearnego uporządkowania elementów w tekście).
Literatura:
J. Cieszyńska: Nauka czytania krok po kroku. Jak przeciwdziałać dysleksji, Kraków 2001.
J. Cieszyńska: Zaburzenia linearności – podstawowy wymiar trudności w czytaniu i pisaniu, [w:] Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk 2012, s. 322–327.
M. Korendo: Dysleksja paradygmatyczna i syntagmatyczna – przykłady błędów w zapisach dzieci, [w:] Logopedia. Wybrane aspekty historii, teorii i praktyki, red. S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray, Gdańsk 2012, s. 346–352.
