Pojęcie odnoszące się do zespołu cech, na który składają się walory wrodzone (genetyczne), anatomiczne oraz akustyczne. Barwa – obok wysokości, natężenia i czasu trwania – jest podstawowym parametrem głosu. Zależy od rodzaju przebiegów akustycznych składających się na dźwięki mowy oraz od tego, w jaki sposób te przebiegi są przetwarzane (wzmacniane lub osłabiane) w kanale głosowym człowieka. Jest to taka własność dźwięku mowy, która sprawia, że odbiorca identyfikuje dźwięki mające tę samą wysokość muzyczną i tę samą głośność jako różne. Barwa głosu ma dwa zasadnicze zakresy znaczeniowe:
-
jako cecha naturalna, przyrodzona i charakterystyczna dla danego człowieka; zależna wprost od budowy i funkcjonowania układów oddechowego, fonacyjnego i artykulacyjnego; odbierana subiektywnie przez słuchacza jako miła lub niemiła dla ucha, ładna lub brzydka, osobliwa lub nijaka; używane są m.in. następujące określenia barwy: jasna, ciemna, metaliczna, aksamitna, ciepła, zimna, miękka, twarda, szorstka,
-
jako środek ekspresji w mowie, uwarunkowany poruszanym tematem oraz emocjonalnym stosunkiem mówcy do niego; to samo słowo lub zdanie można wypowiedzieć z różnym zabarwieniem, np. łagodnie, ostro, zimno, z miłością.
Barwa jest elementem możliwym do modyfikacji i edukacji, jednak w określonych ramach wyznaczanych przez anatomiczne warunki mówcy. Efektywność pracy nad barwą głosu zależna jest również od wrażliwości słuchowej mówcy. Barwa głosu powinna być świadomie wykorzystywana przez mówiących w przekazach językowych o wyraźnie przeważającej funkcji ekspresywnej i impresywnej. Dotyczy to głównie osób, dla których realizacja mówiona tekstu jest podstawowym narzędziem wykonywanej profesji (np. aktora, wokalisty, recytatora).
Literatura:
B. Toczyska: Ruch w głosie. Ćwiczenia nie tylko dla dziennikarzy, Gdańsk 2006.
H. Sobierajska: Uczymy się śpiewać. Poradnik dla nauczycieli wychowania muzycznego, instruktorów amatorskich zespołów wokalnych oraz piosenkarzy, Warszawa 1972.
Z. Adamiszyn, A. Walencik-Topiłko: Logopedia artystyczna, [w:] Logopedia. Pytania i odpowiedzi, t. 2, red. T. Gałkowski, G. Jastrzębowska, Opole 2003, s. 807-824.
