ang. phoniatric examination, niem. phonetische Untersuchung
grec. phōnḗ ‘głos, dźwięk’ + iatreía ‘leczenie’
Badanie, które ma na celu określenie, czy mechanizm i jakość tworzonego głosu są prawidłowe. Obejmuje badanie narządu głosu, rezonatorów głosu, toru oddechowego, postawy ciała oraz artykulacji.
Badanie foniatryczne rozpoczyna się wywiadem dotyczącym występujących dolegliwości głosowych oraz oceną stanu nosa, nosogardła, gardła i uszu. Choroby występujące w obrębie tych narządów mają wpływ na jakość tworzonego głosu. W następnej kolejności badany jest narząd głosu, czyli krtań.
W trakcie rutynowego badania wykonywana jest laryngoskopia pośrednia za pomocą lusterka krtaniowego, laryngoskopu lupowego lub laryngostroboskopu. Kiedy niemożliwe jest wykonanie badania krtani w warunkach ambulatoryjnych, wykonuje się laryngoskopię bezpośrednią (za pomocą laryngoskopu).
W czasie laryngoskopii należy zwrócić uwagę na kształt krtani, barwę błony śluzowej i fałdów głosowych, wilgotność błony śluzowej, ruchomość fałdów głosowych w stawach pierścienno-nalewkowych oraz sposób ich zwierania i stopień zwarcia.
Dokładniejszym badaniem krtani jest badanie w świetle stroboskopowym. Wykonuje się je za pomocą laryngostroboskopu lub wideolaryngostroboskopu, który umożliwia nagrywanie pracy krtani na kasetach wideo, a obecnie, przy użyciu specjalnego programu, na dysku komputera.
Bardzo ważne jest dokładne zebranie danych o zgłaszanych dolegliwościach ze strony narządu głosu, jak występowanie chrypki, zaniki głosu w czasie mówienia, wysychanie błon śluzowych, załamywanie się głosu czy występowanie okresowego bezgłosu oraz palenie papierosów. Wywiad powinien dostarczyć również danych o innych chorobach i przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich, np. leki hormonalne, mogą mieć wpływ na jakość tworzonego głosu.
W badaniu foniatrycznym oceniany jest:
-
charakter głosu (badający ocenia go odsłuchowo) – czysty i dźwięczny, matowy, obłożony, ochrypły czy bezgłos,
-
sposób tworzenia głosu – swobodny czy party z nadmiernym napięciem mięśni szyi,
-
nastawienie głosowe – miękkie, twarde czy chuchające (zależy od stopnia zwarcia fałdów głosowych w stosunku do wydechu),
-
czas fonacji,
-
średnie położenie głosu i jego zakres.
Następnie bada się stopień uruchomienia rezonatorów. Ocenia się również postawę badanego. W czasie mówienia sylwetka powinna być wyprostowana, ale nie napięta, powinna dawać pozytywne wrażenia estetyczne oraz nie zakłócać przepływu powietrza wydechowego przez krtań w czasie tworzenia głosu.
W czasie badania zwraca się również uwagę na artykulację pacjenta. Ogromny wpływ na prawidłowe tworzenie głosu ma szeroka artykulacja, bez zaciskania artykulatorów, bez szczękościsku czynnościowego, czyli unieruchomienia żuchwy w czasie mówienia.
Uwzględnienie wszystkich wymienionych etapów badania pozwala na prawidłową ocenę głosu tworzonego przez pacjenta.
Zob. także: CZAS TRWANIA FONACJI, EMISJA GŁOSU, BADANIE OTOLARYNGOLOGICZNE
Literatura:
Foniatria kliniczna, red. A. Pruszewicz, Warszawa 1992.
B. Sznurowska-Przygocka: Ocena skuteczności rehabilitacji foniatrycznej u osób pracujących głosem, praca doktorska, Instytut Medycyny Pracy, Łódź 2006 [komputeropis].
Głos narzędziem pracy. Poradnik dla nauczycieli, red. M. Śliwińska-Kowalska, Łódź 1999.
