/ĆWICZENIA ARTYKULATORÓW/
Wchodzi w skład ćwiczeń wstępnych lub zasadniczych w terapii logopedycznej. Może być również etapem pracy w profilaktyce głosu i mowy.
Wyrazistość i dokładność artykulacji zależą w dużym stopniu od sprawności mięśni narządów artykulacyjnych. Podczas wymawiania poszczególnych dźwięków mowy część ruchomych artykulatorów porusza się. Ruchy te muszą być bardzo dokładne, to znaczy powinny być wykonane w ściśle określony sposób oraz w danym miejscu jamy ustnej. Wymaga to wielkiej precyzji w odczuwaniu położenia artykulatorów i w poruszaniu nimi. W osiągnięciu takich umiejętności pomagają odpowiednie ćwiczenia. Mają one na celu:
- usprawnienie języka, warg, podniebienia miękkiego i żuchwy (czyli ruchomych artykulatorów),
- opanowanie umiejętności świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych,
- usprawnienie koordynacji ruchowej w zakresie aparatu artykulacyjnego,
- wyrobienie wrażliwości miejsc i ruchów w jamie ustnej, istotnych dla prawidłowego wymawiania głosek.
Gimnastyka artykulatorów powinna być prowadzona systematycznie, codziennie 5–10 minut, koniecznie przed lustrem (niezbędna jest tu kontrola wizualna przy uzyskiwaniu precyzji wykonania). Ćwiczenia wykonuje najpierw logopeda, a następnie powtarza je pacjent (każde około 5–10 razy). Taki sam zestaw ćwiczeń powinno się wykonywać systematycznie przez określony przez logopedę czas. Wskaźnikiem jest tu osiągnięcie zamierzonej sprawności artykulatorów. U osób z zaburzeniami mowy często występuje niesprawność narządów mownych. Gimnastyka żuchwy, warg, języka i podniebienia miękkiego usuwa te braki. U osób niemających zaburzeń wymowy doskonali natomiast sprawność mięśni, od których zależą ruchy narządów mowy.
W trakcie pracy z pacjentami dziecięcymi ćwiczenia te powinny przybrać formę zabawy (np. logopeda opowiada bajkę, w trakcie której dziecko jest prowokowane do wykonywania określonych ćwiczeń narządów artykulacyjnych).
Gimnastyka artykulacyjna wchodzi w skład szerzej rozumianych ćwiczeń artykulacyjnych.
Zob. także: TERAPIA LOGOPEDYCZNA
Literatura:
I. Styczek: Logopedia, Warszawa 1979.
A. Walencik-Topiłko: Ćwiczenia wstępne w terapii logopedycznej, [w]: Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, red. T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska, Opole 2005, s. 303–328.
G. Jastrzębowska: Podstawy teorii i diagnozy logopedycznej, Opole 1998.
