ANALOGIA

Tworzenie form fleksyjnych i słowotwórczych pod wpływem form częstszych lub bardziej wyrazistych. Jako przykład warto przywołać staropolski rzeczownik psek ‘piesek’ (dopełniacz brzmiał pieska, celownik – pieskowi). Wskutek analogii -e- występujące w przypadkach zależnych między ps zostało wprowadzone również do mianownika – powstała forma piesek (nieuzasadniona z punktu widzenia rozwoju fonetycznego). Analogia działa zarówno w morfemach leksykalnych, jak i gramatycznych (końcówkach), np. dawny dopełniacz rzeczownika syn brzmiał synu, jednak pod wpływem analogii do licznych dopełniaczy na -a (wilka, ojca) utworzona została forma analogiczna syna. Działanie analogii nie daje się ująć w ścisłe reguły.

Literatura:

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Wrocław 1994.