/ZABURZENIA PERCEPCJI, ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA/
ang. agnosia
grec. gnôsis ‘poznanie’, a- ‘brak’, agnõsia ‘nieświadomość’
Spowodowane uszkodzeniem lub/i dysfunkcją drugo- i trzeciorzędowej kory mózgowej zaburzenie rozpoznawania i kategoryzowania, czyli percepcji bodźców o różnych modalnościach (wzrokowej, słuchowej, czuciowej), przy zachowanej zdolności do ich spostrzegania (recepcji), co prowadzi u osób sprawnych intelektualnie nie tylko do błędnej interpretacji spostrzeżeń, ale przez to także do formułowania nieadekwatnych do rzeczywistości sądów i ocen, zaburzeń w ustaniu przesłanek do myślenia, wnioskowania i planowania działań oraz powstawania urojeń.
Kryteria wyodrębniania rodzajów agnozji uwzględniają etap przetwarzania informacji zmysłowych, na którym nastąpiły zaburzenia, a także modalność bodźców, których percepcja jest zaburzona, stąd wyodrębnia się agnozje słuchowe, wzrokowe i czuciowe. Zaburzenia o typie agnozji doprowadzają do zniekształceń w percepcji informacji pochodzących z otoczenia zewnętrznego i z organizmu. Liczne rodzaje i postacie agnozji opisane w literaturze przedmiotu nie zawsze stanowią odrębne jednostki zaburzeń (afazja akustyczno-gnostyczna np. jest formą agnozji słuchowej), a sam termin jest kwestionowany przez wielu badaczy.
Literatura:
A. Herzyk: Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa 2005.
J. Mroziak: Zaburzenia spostrzegania – agnozje, [w:] Zaburzenia w funkcjonowaniu człowieka z perspektywy neuropsychologii klinicznej, red. A. Herzyk, D. Kądzielawa, Lublin 1996, s. 11–52.
O. Sacks: Oko umysłu, Poznań 2011.
K. Walsh: Neuropsychologia kliniczna, Warszawa 1998.
E. Zawadzka, Ł. Domańska: Zaburzenia spostrzegania, [w:] Podstawy neuropsychologii klinicznej, red. Ł. Domańska, A.R. Borkowska, Lublin 2009, s. 129–151.
