/AFAZJA SUBTRANSKOROWA/
ang. thalamic aphasia
grec. phásis ‘wypowiedź’, łac. phasia ‘mowa’; grec. a- ‘brak’; łac. aphasia ‘niemota’
Wyodrębniany wśród nietypowych postaci afazji zespół zaburzeń językowych, który powstaje w związku z uszkodzeniem lewej półkuli mózgu w obrębie wzgórza (łac. thalamus). W związku z lokalizacją uszkodzenia w strukturach podkorowych może wystąpić znaczna różnorodność symptomów patologii mowy. Wskazuje się podobieństwo afazji wzgórzowej do afazji transkorowej czuciowej ze względu na zaburzenia rozumienia i nazywania, objawy żargonu afatycznego przy zachowanej zdolności do płynnego mówienia. Podobieństwo do afazji transkorowej ruchowej wiąże się ograniczeniem spontanicznych wypowiedzi (nawet do stanu afonii i mutyzmu, a w pisaniu – agrafii) przy zachowanym powtarzaniu i rozumieniu. W lżejszych przypadkach występują zaburzenia narracji, parafazje werbalne i głoskowe oraz perseweracje, natomiast w cięższych mogą wystąpić objawy quasi-afatyczne, neurodynamiczne i ogólnomózgowe: 1) stan obniżonej aktywności i świadomości pod postacią letargu, splątania, zaburzeń koncentracji uwagi; 2) nasilona fluktuacja i męczliwość w zakresie różnych czynności psychicznych, w tym również czynności mowy; 3) zaburzenia spójności semantycznej tekstu (wtrącenia, parafazje werbalne); 4) zaburzenia pamięci, w tym pamięci werbalnej; 5) trudności w rozpoznawaniu bodźców wzrokowych; 6) zaburzenia uwagi.
Interpretacja mechanizmu afazji wzgórzowej nie jest jednoznaczna. Uszkodzenia wzgórza mogą 1) bezpośrednio wpływać na przebieg programowania językowego lub 2) prowadzić do dezintegracji połączeń korowo-podkorowych warunkujących jedynie realizację wypowiedzi w mowie i piśmie. Ze względu na atypowość tych zaburzeń oraz ich podobieństwo do afazji transkorowych niekiedy stosuje się na ich określenie termin afazja subtranskorowa.
Literatura:
K. Jodzio, W.M. Nyka: Zaburzenia językowe oraz mowy w praktyce ogólnolekarskiej, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2008, t. 2, nr 1, s. 14–22.
D. Kądzielawa: Zaburzenia językowe po uszkodzeniu struktur podkorowych mózgu, [w:] Związek mózg-zachowanie w ujęciu neuropsychologii klinicznej, red. A. Herzyk, D. Kądzielawa, Lublin 1997, s. 111–155.
J. Panasiuk: Interakcja w afazji. TEKST – metaTEKST – konTEKST, Lublin 2012.
