/AFAZJA TRANSKORTYKALNA, TRANSKOROWA ECHOLALICZNA AFAZJA CZUCIOWA/
ang. transcortical sensory aphasia
grec. phásis ‘wypowiedź’, łac. phasia ‘mowa’; grec. a- ‘brak’; łac. aphasia ‘niemota’
Zespół zaburzeń występujących w afazji transkorowej spowodowany najczęściej naczyniowym uszkodzeniem okolicy styku skroniowo-ciemieniowo-potylicznego z tyłu od zakrętu skroniowego górnego (łac. superior temporal gyrus), co pokrywa się z tylną częścią pola Wernickego (pole 37 według Brodmanna) i struktur korowo-podkorowych położonych bezpośrednio za okolicą Wernickego.
W zaburzeniu tym, przy stosunkowo dobrej zdolności powtarzania, wypowiadania zautomatyzowanych ciągów wyrazów oraz recytowania wyuczonych tekstów, występują zaburzenia rozumienia mowy. Spontaniczne mówienie pozostaje płynne, pojawiają się jednak trudności nominacyjne, objawy parafazji głoskowych i werbalnych, żargon afatyczny, perseweracje i echolalie. Afazja transkorowa czuciowa bywa rozpatrywana w kontekście korowej afazji czuciowej (afazji Wernickego), którą przypomina ze względu na zaburzenia rozumienia i zniekształcenia w płynnym mówieniu, a od której różni się zachowaną czynnością powtarzania. Różnice występują też w nasileniu zaburzeń rozumienia – są one głębsze w afazji Wernickego. Łagodna postać transkorowej afazji czuciowej może też przypominać afazję akustyczno-mnestyczną lub afazję semantyczną, a nawet demencję.
Wśród objawów klinicznych towarzyszących temu zespołowi deficytów językowych może wystąpić zaburzenie pola widzenia (hemianopsja jednoimienna prawostronna, niedowidzenie ćwiartkowate górne po stronie prawej), zaburzenia czucia, wzrokowa agnozja przedmiotowa, a przy rozległych uszkodzeniach obejmujących pogranicze płatów ciemieniowego, skroniowego i potylicznego – zespół Gerstmanna oraz apraksja wyobrażeniowa i konstrukcyjna.
Literatura:
A. Herzyk: Taksonomia afazji. Kryteria klasyfikacji i rodzaje zespołów zaburzeń, „Audiofonologia” 1997, t. 10, s. 83–101.
K. Jodzio, W.M. Nyka: Zaburzenia językowe oraz mowy w praktyce ogólnolekarskiej, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2008, t. 2, nr 1, s. 14–22.
D. Kądzielawa: Zaburzenia językowe po uszkodzeniu struktur podkorowych mózgu, [w:] Związek mózg-zachowanie w ujęciu neuropsychologii klinicznej, red. A. Herzyk, D. Kądzielawa, Lublin 1997, s. 111–155.
J. Panasiuk: Diagnoza logopedyczna w przebiegu chorób neurologicznych u osób dorosłych, [w:] Diagnoza logopedyczna. Podręcznik akademicki, red. E. Czaplewska, S. Milewski, Sopot 2012, s. 263–324.
K. Walsh: Neuropsychologia kliniczna, Warszawa 2000.
