ang. striato-capsular aphasia
grec. phásis ‘wypowiedź’, łac. phasia ‘mowa’; grec. a- ‘brak’; łac. aphasia ‘niemota’
Osobny typ afazji podkorowej rozpoznawany na podstawie kryteriów anatomicznych, który występuje jako konsekwencja uszkodzeń jądra ogoniastego (łac. nucleus caudatus), skorupy (łac. putamen), gałki bladej (łac. globus pallidus) oraz rozdzielającej je istoty białej (łac. substantia alba), która tworzy ramię przednie i kolano torebki wewnętrznej (łac. capsula interna), a także uszkodzeń istoty białej okołokomorowej w jej przedniej i tylnej części. Wymienione struktury ciała prążkowanego (łac. corpus striatum) powiązane są w systemy funkcjonalne z jeszcze innymi strukturami, np. ciałem migdałowatym (łac. corpus amygdaloideum), stąd obraz uszkodzenia prążkowia jest nietypowy. Problemy w programowaniu wypowiedzi współwystępują z zaburzeniami w jej realizacji.
Trudności afatyczne dotyczą aktualizacji nazw oraz rozumienia złożonych struktur językowych. W spektrum zaburzeń realizacyjnych znajdują się trudności artykulacyjne, prozodyczne i fonacyjne analogiczne do objawów patologii mowy występujących jako konsekwencja neurodegeneracji prążkowia w chorobie Parkinsona, takie jak: obniżona wysokość i natężenie głosu, spowolnione tempo mówienia, monotonna intonacja, mamrotanie z mimowolnym powtarzaniem oraz mikrografia. Z powodu współwystępowania objawów zaburzeń programowania językowego (afatycznych) na tle zaburzeń ogólnomózgowych (otępiennych) i realizacyjnych (dyzartrycznych), status nozologiczny afazji prążkowiowo-torebkowej pozostaje kwestią sporną.
Literatura:
K. Jodzio, W.M. Nyka: Zaburzenia językowe oraz mowy w praktyce ogólnolekarskiej, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2008, t. 2, nr 1, s. 14–22.
D. Kądzielawa: Zaburzenia językowe po uszkodzeniu struktur podkorowych mózgu, [w:] Związek mózg-zachowanie w ujęciu neuropsychologii klinicznej, red. A. Herzyk, D. Kądzielawa, Lublin 1997, s. 111–155.
J. Panasiuk: Interakcja w afazji. TEKST – metaTEKST – konTEKST, Lublin 2012.
