ang. slowly progressive aphasia
Pojęcie stosowane w odniesieniu do zaburzeń językowych w otępieniu alzheimerowskim. Sam termin podkreśla dynamiczny aspekt zaburzeń (ujmowanych w kategoriach afazji), ich pogłębianie się. Odzwierciedla tendencję do opisu specyfiki zjawisk w mowie osób z otępieniem alzheimerowskim z zachowaniem samego terminu afazja.
W ujęciu tym na obraz zaburzeń mowy w otępieniu alzheimerowskim składają się objawy, które można opisać w kategoriach afazji (znanych jej typów) i jako takie uporządkować w aspekcie dynamicznym. Uporządkowanie przybiera następującą postać: afazja anomiczna – transkorowa afazja sensoryczna – afazja Wernickego – afazja globalna. Ten kierunek zmian jako pierwsi wyznaczyli Julian Appell i jego współpracownicy, a w późniejszym czasie w obrazie progresji zaburzeń językowych w przypadku wolno postępującej afazji pojawiły się podobne wskazania – zaburzenia językowe przypominają na początku klasyczny rodzaj afazji amnestycznej, stopniowo transkorowej sensorycznej, wreszcie klasycznej afazji Wernickego.
W literaturze polskiej funkcjonują terminy wolno postępująca afazja oraz afazja powoli postępująca. W omawianym przypadku afazję wpisuje się jednak w ogólny obraz otępienia, wskazując, że afazja powoli postępująca może oznaczać zaburzenia językowe na tle uogólnionej deterioracji umysłowej, tj. otępienia.
W charakterystyce zaburzeń językowych w otępieniu alzheimerowskim zaznacza się, że są to zaburzenia zbliżone do afazji, przypominające ją, ale jawiące się jednak jako syndrom unikalny. Na gruncie neuropsychologii klinicznej podkreśla się, że zaburzenia językowe w otępieniu alzheimerowskim występują w kontekście narastającego obniżania się wszystkich funkcji poznawczych, w przeciwieństwie do typowych form afazji jako deficytów względnie izolowanych, z tendencją do remisji objawów. Specyfikę tę oddaje pojęcie afazji wolno postępującej na tle otępienia.
Zob. także: AFAZJA ALZHEIMEROWSKA, AFAZJA PROGRESYWNA, AFAZJA REGRESYWNA, OTĘPIENIE ALZHEIMEROWSKIE, ZABURZENIA MOWY W OTĘPIENIU ALZHEIMEROWSKIM
Literatura:
J. Appell, A. Kertesz, M. Fisman: A Study of Language Functioning in Alzheimer Patients, „Brain and Language” 1982, Vol. 17, s. 73–91.
A. Domagała: Zachowania językowe w demencji. Struktura wypowiedzi w chorobie Alzheimera, Lublin 2007.
A. Herzyk: Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Warszawa 2005.
K. Jodzio: Afazja pierwotna postępująca, Gdańsk 1999.
M. Pąchalska: Afazjologia, Warszawa–Kraków 1999.
