logo
CZASOPISMO
logo
FONEM
logo
DIAGNOZA
I TERAPIA
komkod
KOMKOD
KOMLOGO CZASOPISMO FONEM ENCYKLOPEDIA LOGOPEDII DIAGNOZA I TERAPIA KOMKOD

Alfabetyczny spis haseł


  • KRYTERIA POPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ

    ang. criteria of linguistic correctness , niem. Kriterien der sprachlichen Korrektheit , fr. critères de correction linguistique , ros. критерии правильности речи Zbiór elementów weryfikujących zgodność danej formy językowej z normą. Ocenie normatywnej...

  • KRYTERIA KLASYFIKACYJNE DYZARTRII

    Kryteria stanowiące podstawę typologii dyzartrii: kliniczne, lokalizacyjne, etiologiczne, wieku zachorowania, nasilenia zaburzeń. Kryterium kliniczne, nazywane też objawowym lub percepcyjnym, odwołuje się do dominujących symptomów zaburzenia, które są...

  • KRYCIE GŁOSU

    zob. KRYCIE DŹWIĘKU

  • KRYCIE DŹWIĘKU

    /KRYCIE GŁOSU/ Pierwsze znaczenie tego terminu odnosi się przede wszystkim do muzyki w warstwie dźwiękowej. Jest to zagłuszanie, przykrywanie czy raczej maskowanie jednego dźwięku przez inny dźwięk lub szmer. Oczywiste jest, że dźwięk zagłuszany ma...

  • KRÓTKIE WĘDZIDEŁKO JĘZYKA

    zob. ANKYLOGLOSJA

  • KOROWE ZABURZENIA SŁUCHOWE

    zob. AGNOZJA SŁUCHOWA

  • KOPROLALIA

    z gr. kόpros ‘kał’, ‘nawóz’, gnój’, ‘plugastwo’; laliά ‘ gadanina’; łac. coprolalia ; ang. coprolalia Obsesyjne, niepohamowane używanie w miejscach publicznych słów lub wyrażeń uznawanych za społecznie niedopuszczalne (nieprzyzwoitych, wulgarnych, o...

  • KOORDYNACYJNA NIEDOMOGA GŁOSOWA

    zob. FONASTENIA

  • KOŃCÓWKA

    ang. ending , niem. Flexionsendung , fr. desinence , ros. окончание końc-ówka (od koniec ) Końcowy morfem formy fleksyjnej. W języku polskim jest to najczęstszy typ morfemu fleksyjnego, występujący po temacie fleksyjnym, tak jak w formie pomyłka ,...

  • KONTEKST W KOMUNIKACJI

    zob. KONTEKST KOMUNIKACYJNY

  • KONTEKST KOMUNIKACYJNY

    /KONTEKST W KOMUNIKACJI/ Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje kontekstu komunikacyjnego: Kontekst językowy, który bywa przez językoznawców nazywany właściwym, oznacza językowe otoczenie danego elementu, a więc inne słowa, wyrażenia czy zdania z...

  • KONIUGACJA

    ang. conjugation , niem. Konjugation , fr. conjugaison , ros. Спряжéние łac. coniugatio ‘sprzęganie się, połączenie, zmieszanie czegoś’, w gramatyce – odmiana czasowników Jeden z dwóch typów fleksji (obok deklinacji). Dotyczy odmiany leksemów...

  • KOMUNIKACJA INTERPERSONALNA

    ang. interpersonal communications łac. communicatio ‘użyczenie, doniesienie, łączność, rozmowa’; communico ‘uczynić wspólnym, łączyć’; communio ‘uczestnictwo, wspólność’; munio ‘murować, wznosić, torować, obwarować, czynić bezpiecznym’ Komunikacja to...

  • KOMUNIKACJA

    Komunikację definiuje się albo jako wymianę informacji za pomocą znaków między istotami żyjącymi (ludźmi, zwierzętami), a także między ludźmi i maszynami (w szerszym znaczeniu), albo jako porozumiewanie się ludzi za pomocą środków językowych lub...

  • KOMPUTERY MAINFRAME

    zob. KOMPUTER

  • KOMPUTER OSOBISTY

    zob. KOMPUTER

  • KOMPUTER

    /KOMPUTER OSOBISTY, SERWER, KOMPUTER MAINFRAME/ ang. computer łac. computare ‘liczyć’ Urządzenie (obecnie elektroniczne) służące do przetwarzania informacji, którą można przedstawić za pomocą cyfr lub sygnału liniowego. Przetwarzanie informacji w...

  • KOMPETENCJA PRAGMATYCZNA

    zob. KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA

  • KOMPETENCJA KOMUNIKACYJNA

    /KOMPETENCJA PRAGMATYCZNA/ ang. communicative competence łac. competentia ‘odpowiedniość, zgodność’, communicare ‘dzielić, brać udział’, communis ‘wspólny, powszechny, ogólny, pospolity’ Twórcą pojęcia jest amerykański socjolingwista Dell Hymes, który...

  • KOMPETENCJA JĘZYKOWA

    ang. language acquisition device – LAD łac. competentia ‘odpowiedniość, zgodność’ Termin wprowadzony przez Noama Chomsky’ego, twórcę gramatyki transformacyjno-generatywnej, na określenie wrodzonego mechanizmu, który tkwi w umysłach osób posługujących...

  • KOMPETENCJA FONOLOGICZNA

    ang. phonological competence W teorii Stanisława Grabiasa kompetencja fonologiczna jest rodzajem kompetencji językowej (obok kompetencji morfologicznej i składniowej); o kompetencji fonologicznej decyduje tkwiący w umyśle człowieka pełny zasób...

  • KOMPENSACJA ARTYKULACYJNA

    /ARTYKULACYJNA KOMPENSACJA/ Zastąpienie jednego ruchu artykulacyjnego przez inny, który daje efekt dźwiękowy podobny do tego, jaki jest wytwarzany przez ruch poprzedni. W wymowie francuskiej [æ], artykułowanej najczęściej jako samogłoska przednia,...

  • KODYFIKACJA

    Nadanie normie językowej mocy obowiązującej przez sformułowanie, zapisanie i zatwierdzenie konkretnych zaleceń przez ciało oficjalne lub posiadające autorytet w danej społeczności językowej. Klasycznym przykładem kodyfikacji jest formułowanie, na...

  • KLONUS

    W neurologii – ciąg mimowolnych skurczów włókien mięśniowych, wywołanych przez nagłe rozciąganie mięśnia. Klonusy są charakterystyczne dla zespołu piramidowego . Zawsze są wywołane na drodze odruchowej (są wynikiem znacznego wygórowania odruchu ) oraz...

  • KLITYKI

    zob. WYRAZY ATONICZNE

  • KLASYFIKACJA JĄKANIA

    zob. TYPY JĄKANIA

  • KLASYFIKACJA ANGLE'A

    ang. Angle’s classification , niem. die klassifikation nach Angle Klasyfikacja opisująca wzajemne relacje zębów górnego i dolnego łuku. Przyjmuje się w niej, że pierwsze zęby trzonowe górne (szóstki) mają niezmienną pozycję i mogą stanowić wzorzec do...

  • KCIUK PRZYWIEDZIONY

    zob. KCIUK KOROWY

  • KCIUK KOROWY

    /KCIUK PRZYWIEDZIONY/ Objaw ten związany jest z uszkodzeniem nadrzędnego systemu kontroli ruchu. U dziecka obserwuje się wówczas trudności w otwieraniu dłoni, a kciuk stale spoczywa nieruchomo w poprzek dłoni. Jest to postrzegane jako uszkodzenie...

  • KATEGORIA SŁOWOTWÓRCZA

    ang. word-formation category , niem. Kategorie der Wortbildung , ros. cловоoбразовательная категория łac. categoria (z grec. kategoria , kategoros ‘ujawniający publicznie, oskarżający’; słow-o-twór-czy – od słowo i tworzyć ) Jednostka systemu...

  • KATEGORIA MORFOLOGICZNA

    zob. KATEGORIA FLEKSYJNA

  • KATEGORIA LEKSYKALNA

    ang. lexical category z gr. kategoria ‘sąd, orzeczenie’, z łac. leksis ‘wyraz’ Jedna z dających się wyróżnić kategorii językowych, tj. zbiorów elementów pełniących tę samą funkcję w systemie językowym. Jako kategoria syntaktyczna (w gramatyce...

  • KATEGORIA JĘZYKOWA

    ang. linguistic category , niem. linguistische Kategorie , fr. cat ѐgorie linguistique , ros. языковая категория łac. categoria (z gr. kategoria , kategoros ‘ujawniający publicznie, oskarżający’); język-owy W szerokim znaczeniu termin kategoria...

  • KATEGORIA GRAMATYCZNA

    ang. grammatical category , niem. grammatische Kategorie , fr. cat ѐ gorie grammaticale , ros. грамматическая категория łac. categoria (z gr. kategoria , kategoros ‘ujawniający publicznie, oskarżający’); gramatycz-ny Element systemu gramatycznego...

  • KATEGORIA FLEKSYJNA

    /KATEGORIA MORFOLOGICZNA/ ang. inflectional/grammatical category , niem. Flexionskategorie, grammatische Kategorie , fr. cat ѐ gorie de flexion , cat ѐ gorie grammaticale , ros. флективная категория łac. categoria (z gr. kategoria , kategoros...

  • KARMIENIE PIERSIĄ

    zob. KARMIENIE NATURALNE

  • KARMIENIE NATURALNE

    /KARMIENIE PIERSIĄ/ ang. breast-feeding Karmienie pokarmem kobiecym. Tę formę karmienia noworodków i niemowląt jako optymalną zaleca wiele instytucji i organizacji, m.in. Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz...

  • KAMERTON

    /DIAPAZON/ Przyrząd wykonany ze stali niehartowanej, który służy do ustalenia stroju, czyli dostrojenia instrumentów muzycznych. Ma również zastosowanie w odniesieniu do głosu ludzkiego. Wynaleziony został przez lutnistę i trębacza Korony Brytyjskiej,...

  • KALIGRAFIA

    ang. calligraphy grec. kalligraphia Sztuka pięknego i wyraźnego pisania; pismo kaligraficzne, czytelne, staranne. Kaligrafia – jako sztuka pięknego pisania i odrębny gatunek artystyczny – powstała i rozwinęła się w Chinach. W krajach Dalekiego Wschodu...

  • KAKUMINALNOŚĆ

    zob. RETROFLEKSJA

  • KAKOGRAFIA

    ang. cacography grec. kakos ‘zły’, grapho ‘piszę’ Termin wprowadzony do polskiej logopedii przez Leona Kaczmarka dla oznaczenia zaburzeń substancji graficznej tekstu pisanego. W korelacyjnej klasyfikacji zaburzeń słownego i pisemnego porozumiewania się...

  • KADENCJA

    ang. falling intonation , declination śrdw.łc. cadentia ‘upadek’ Intonacja o kierunku opadającym. Cechuje się wyraźnym spadkiem częstotliwości podstawowej w obrębie ostatniego wyrazu frazy. Szczególnie nacechowany znaczeniowo jest końcowy odcinek...

  • JĘZYK PRZEDMIOTOWY

    /JĘZYK PIERWSZEGO STOPNIA/ ang. objective language z łac. objectum ‘przedmiot widzialny, coś w zasięgu wzroku’, lingua ‘język’ Język służący do opisu zjawisk pozajęzykowych, np. język fizyki czy biologii. Język naturalny można uznać za język...

  • JĘZYK PIERWSZEGO STOPNIA

    zob. JĘZYK PRZEDMIOTOWY

  • JĘZYK PIASTUNEK

    zob. MOWA SKIEROWANA DO DZIECKA

  • JĘZYK NIANIEK

    zob. MOWA SKIEROWANA DO DZIECKA

  • JĘZYK MATEK

    zob. MOWA SKIEROWANA DO DZIECKA

  • JĘZYK DZIECIĘCY

    zob. MOWA SKIEROWANA DO DZIECKA

  • JĘZYK

    System znaków prymarnie dźwiękowych, wtórnie pisanych, służący do porozumiewania się w obrębie danej społeczności. Język jest tworem społecznym – wspólnym wszystkim członkom danej społeczności (nazywanej społecznością językową), w przeciwnym bowiem...

  • JĘZYCZKOWY

    zob. UWULARNY

  • JĘZYCZEK PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO

    zob. UVULA

  • JĘZYCZEK

    zob. UVULA

  • JĄKANIE WTÓRNE

    Termin stosowany: 1) w lingwistycznej klasyfikacji jąkania – jąkanie, w którym, poza powtarzaniem, pojawia się przeciąganie oraz blokowanie umiejscowione w różnych odcinkach wypowiedzi; 2) w podejściu psychologicznym – chroniczna postać jąkania...

  • JĄKANIE TRAUMATYCZNE

    Kwalifikowane również jako rodzaj jąkania psychologicznego lub jako jąkanie nerwicowe. Pojawia się niezależnie od wieku pacjenta, wskutek bardzo silnego negatywnego przeżycia. Rozpoczyna się najczęściej od mutyzmu lub afonii, a następnie przechodzi w...

  • JĄKANIE SIĘ BARDZIEJ PŁYNNE

    /MODYFIKOWANIE SPOSOBU JĄKANIA SIĘ / ang. stutter/stammer more fluently ; stuttering/stammering modification/management (SM) ang. stuttering/stammering ‘jąkanie’ Za twórcę podejścia modyfikowania sposobu jąkania się uznaje się Charlesa Van Ripera,...

  • JĄKANIE SAMOISTNE

    zob. JĄKANIE ROZWOJOWE

  • JĄKANIE ROZWOJOWE

    /JĄKANIE FUNKCJONALNE, JĄKANIE SAMOISTNE/ Najczęściej występujący rodzaj jąkania, który pojawia się w dzieciństwie, przeważnie w wieku przedszkolnym, na podłożu wieloczynnikowym. Między 3. a 5. rokiem życia dziecko ma jeszcze nieukończony ogólny rozwój...

  • JĄKANIE ORGANICZNE

    Termin wprowadzony, obok terminu jąkanie czynnościowe (funkcjonalne) , w latach 50. XX wieku przez Aleksandrę Mitrinowicz-Modrzejewską. Oznaczono nim osobną jednostkę chorobową, rzadką postać zaburzenia mowy, występującą jako objaw towarzyszący afazji...

  • JĄKANIE NEUROLOGICZNE

    Rodzaj jąkania nabytego. Ma charakter organiczny, jest spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego (np. urazem głowy, nowotworem, zażywaniem narkotyków). Może współwystępować z innymi zaburzeniami mowy, np. afazją lub dyzartrią. Zazwyczaj ma...

  • JĄKANIE NERWICOWE

    Kwalifikowane niekiedy jako jąkanie psychologiczne lub jego rodzaj. Uwarunkowane oddziaływaniem czynników nerwicogennych. Pojawia się niezależnie od wieku pacjenta, wskutek nagłej, szokowej reakcji w momencie przeżywania nasilonego stresu. Początki...

  • JĄKANIE NABYTE

    Może pojawić się na podłożu neurologicznym (jąkanie neurologiczne) lub psychologicznym (jąkanie nerwicowe, jąkanie traumatyczne). Współwystępuje z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego (i innymi zaburzeniami spowodowanymi tą samą etiologią, w tym...

  • JĄKANIE FUNKCJONALNE

    zob. JĄKANIE ROZWOJOWE

  • JĄKANIE CZYNNOŚCIOWE

    Termin wprowadzony, obok terminu jąkanie organiczne , w latach 50. XX wieku przez Aleksandrę Mitrinowicz-Modrzejewską. Jąkanie czynnościowe jest następstwem zmian czynnościowych w centralnym układzie nerwowym, które wpływają na ruchowe mechanizmy...

  • JABŁONKOWANIE

    /SIAKANIE, SZIAKANIE/ Zjawisko to polega na wymienieniu szeregów podniebiennego ś , ź , ć , dź i dziąsłowego sz , ż , cz , dż ([š], [ž], [č], [ǯ]) na szereg dziąsłowy miękki szi , żi , czi , dżi ([š’], [ž’], [č’], [ǯ’]). Wymowa typu sziano , żito ,...

  • ISTOTNIE NIŻSZA SPRAWNOŚĆ JĘZYKOWA

    zob. OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY (ORM)

  • IRONIA

    Ukryta drwina, złośliwość w wypowiedzi pozornie akceptującej. Wyrażenie nie wprost znaczenia stojącego w sprzeczności z dosłownym sensem wypowiedzi sygnalizowane jest niekiedy przez ton głosu, intonację, mimikę (np. wyrażona poważnym tonem pochwała...

  • IPA

    zob . MIĘDZYNARODOWY ALFABET FONETYCZNY

  • INTUICJA JĘZYKOWA

    zob. POCZUCIE JĘZYKOWE

  • INTONACJA ZDANIA

    zob. MELODIA ZDANIA

  • INTONACJA GŁOSU

    ang. voice intonation łac. intonare ‘grzmieć, rozbrzmiewać, wołać’ Oznacza powstawanie głosu w krtani pod wpływem drgań fałdów głosowych. Właściwą intonację warunkuje odpowiednia budowa i sprawność funkcjonalna układu oddechowego oraz krtani. Wyróżnia...

  • INTONACJA

    ang. intonation łac. intonare ‘grzmieć, rozbrzmiewać, wołać’ Definicje intonacji cechuje duża różnorodność. Intonacja w wąskim rozumieniu bywa określana jako zmiany parametru częstotliwości podstawowej (F 0 ) wywołujące percepcyjne wrażenie modulacji...

  • INTERPRETACJA TEKSTU MÓWIONEGO

    zob. ROZUMIENIE MOWY

  • INTERAKCYJNA METODA TERAPII JĄKANIA WCZESNODZIECIĘCEGO

    zob. PALIN PCI

  • INTEGRACJA SENSORYCZNA

    ang. Sensory Integration łac. integratio ‘składanie całości’, sensorium ‘organ czucia’ Twórczynią podstaw teorii integracji sensorycznej jest Anna Jean Ayres (1920–1988), doktor psychologii i terapeuta zajęciowy. Wykształcenie zdobyła na Uniwersytecie...

  • INNOWACJA W JĘZYKU

    /INNOWACJA JĘZYKOWA/ Nowy element języka. Innowacje mogą obejmować wszystkie działy językoznawstwa – fonetykę, fonologię, morfologię, składnię (nowy wyraz, wyrażenie, forma gramatyczna, znaczenie, konstrukcja składniowa). Przykładem innowacji...

  • INNOWACJA JĘZYKOWA

    zob. INNOWACJA W JĘZYKU

  • INFANTYLIZM

    Brak dojrzałości psychicznej, intelektualnej, emocjonalnej itp., zatrzymanie się na poziomie rozwojowym dziecka. Infantylizm w języku najczęściej oznacza używanie słów lub sformułowań nieprzystających do wieku i pozycji człowieka, np. nadużywanie...

  • IMIĘ WŁASNE

    zob. NAZWA WŁASNA

  • IMIĘ POSPOLITE

    zob. NAZWA POSPOLITA

  • HOTENTOTYZM

    zob. DYSLALIA CAŁKOWITA

  • HOMUNKULUS KOROWY

    zob. HOMUNKULUS (ruchowy, czuciowy)

  • HOMUNKULUS (ruchowy, czuciowy)

    /HOMUNKULUS KOROWY/ ang. homunculus , cortical homunculus ‘homunkulus korowy’ , sensory homunculus ‘homunkulus czuciowy (sensoryczny)’ , motor homunculus ‘homunculus ruchowy (motoryczny) ’ łac. homunculus ‘człowieczek, mały człowiek, karzełek’,...

  • HOMONIMIA

    ang. homonymy , niem. Homonymie , fr. homonimie , ros. омонимия grec. homos ‘taki sam’ + onyma ‘imię’ (‘mający takie samo imię’) Występowanie różnych wyrazów lub różnych form wyrazowych w jednej postaci fonicznej bądź graficznej. Przykładami na...

  • HOMOFONY

    ang. homophones grec. homós ‘taki sam, równy’, phōné ‘dźwięk’ Wyrazy charakteryzujące się identycznym brzmieniem. Do homofonów zalicza się kilka grup wyrazów: Homografy – wyrazy o różnym znaczeniu i innej etymologii, lecz o takim samym zapisie...

  • HOMOFONIA

    ang. homophony grec. homóphōnia ‘jednorodność dźwięku’ W języku zjawisko polegające na tożsamości fonetycznej różnych form wyrazowych, które mogą różnić się pod względem znaczenia, pisowni czy etymologii, a jedyną ich cechą wspólną jest identyczność...

  • HIPOTERAPIA

    ang. Hipotherapy , niem. Hippotherapie (łac.) (gr. hippos - koń, θεραπεία - terapia) Hipoterapia to ukierunkowane działanie terapeutyczne, mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka w sferach fizycznej, emocjonalnej, poznawczej i społecznej,...

  • HIPORISTICA CZASOWNIKOWE

    zob. CZASOWNIKI DEMINUTYWNE

  • HIPONIMIA

    ang. hyponymy , niem. Hyponymie , fr. hyponymie , ros. гипонимия gr. hypo ‘pod, poniżej’ i onoma ‘imię’ Relacja semantyczna między nazwami, zakładająca występowanie wyrazu bądź wyrażenia mieszczącego się w znaczeniu innego. Nazwa szersza znaczeniowo...

  • HIPOKORYSTYKA ODSŁOWNE

    zob. CZASOWNIKI DEMINUTYWNE

  • HIPERŁĄCZE

    zob. LINK

  • HIATUS

    /ROZZIEW/ ang. hiatus , niem. Hiatus , Hiat , fr. hiatus , ros. гиатус , зияние ang. hiatus (z łac. hiatus ‘otwarcie (ust)’, ‘rozziew’) Rozdzielna wymowa dwóch identycznych lub różnych samogłosek [VV], sąsiadujących ze sobą na pograniczu dwóch wyrazów...

  • HARMONIA WOKALICZNA

    ang. vocal harmony grec. harmonia ‘zgodność’; łac. vocalis ‘samogłoska’ Zjawisko występujące w językach aglutynacyjnych (np. uralo-ałtajskich, ugrofińskich, niektórych językach afrykańskich), polegające na upodobnieniu się pod względem fonologicznych...

  • GWARYZM

    /DIALEKTYZM/ Element językowy nacechowany stylistycznie jako gwarowy, jednostka systemu językowego (wyraz, forma, zwrot frazeologiczny) reprezentująca dialekt w stosunku do innych otaczających ją jednostek, reprezentujących język ogólny. Dialektyzmy to...

  • GWARA

    Termin, który często jest używany jako synonim dialektu, chociaż nim nie jest. Według definicji gwara jest podrzędna do dialektu. Gwarą nazywa się mowę ludności wiejskiej z niewielkiego terytorium, przeważnie z kilku lub kilkunastu wsi, różniącą się od...

  • GUZKI ŚPIEWACZE

    zob. GUZKI GŁOSOWE

  • GUZKI KRZYKACZY

    zob. GUZKI GŁOSOWE

  • GUZKI GŁOSOWE TWARDE I MIĘKKIE

    /GUZKI GŁOSOWE PRAWDZIWE, GUZKI GŁOSOWE RZEKOME, GUZKI GŁOSOWE TWARDE, GUZKI GŁOSOWE MIĘKKIE/ ang. hard (fibrosed) and soft vocal nodules , niem. hart und weiches Stimmlippenknötchen Postać ograniczonego przerostowego nieżytu krtani, manifestującego...

  • GUZKI GŁOSOWE TWARDE

    zob. GUZKI GŁOSOWE TWARDE I MIĘKKIE

  • GUZKI GŁOSOWE RZEKOME

    zob. GUZKI GŁOSOWE TWARDE I MIĘKKIE

  • GUZKI GŁOSOWE PRAWDZIWE

    zob. GUZKI GŁOSOWE TWARDE I MIĘKKIE


Rezultaty wyszukiwania 901 - 1000 z 1000