-
ZGRYZ
/ZWARCIE, OKLUZJA, ARTYKULACJA ZWARCIOWA/ ang. occlusion Termin określający wzajemny statyczny i dynamiczny kontakt powierzchni żujących zębów znajdujących się w przeciwstawnych łukach. Literatura: S. Majewski: Gnatofizjologia stomatologiczna. Normy...
-
ZGRUBIENIA
/AUGMENTATIVA, NAZWY AUGMENTATYWNE/ ang. augmentatives , niem. Augmentativen , fr. augmentatifs , ros. у величительные z-grubi-enie (od gruby ‘duży, obszerny’); jako przeciwne do zdrobnienia ; na wzór łac. augmentativum (od augmento ‘powiększam’)...
-
ZĘBY
ang. teeth Twory tkanki mezodermalnej (z wyjątkiem szkliwa, które jest pochodzenia ektodermalnego). Służą do rozdrabniania i chwytania pokarmu, są narządem czucia: dotyku i temperatury. Odgrywają rolę w mowie artykułowanej. Ich stan i budowa zależą nie...
-
ZESTRÓJ AKCENTOWY ŚCIĄGNIĘTY
Rodzaj zestroju akcentowego, w którego skład wchodzi kilka wyrazów ortotonicznych połączonych w pojedynczą jednostkę akcentową za pomocą jednego tylko akcentu głównego. Wyrazy ortotoniczne krótsze lub o słabszym znaczeniu tracą akcent główny na rzecz...
-
ZESTRÓJ AKCENTOWY PRYMARNY
zestrajać ‘doprowadzić do zgodności, jednolitości’ Zestrój akcentowy składający się z jednego wyrazu ortotonicznego (np. fili żan ka , doje cha li ), wyrazu ortotonicznego i proklityki (np. do szko ły , na ur lop , nie zro bią ) lub wyrazu...
-
ZESTRÓJ AKCENTOWY
/GRUPA AKCENTOWA/ ang. stress group zestrajać ‘doprowadzić do zgodności, jednolitości’ Podstawowa jednostka rytmiczna mowy. W jej skład wchodzi obligatoryjna sylaba akcentowana (na której spoczywa akcent główny), będąca centrum struktury, oraz...
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNYCH
zob. ZABURZENIE SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO
zob. ZABURZENIE PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ LEKSYKALNO-SYNAKTYCZNYCH
zob. ZABURZENIE LEKSYKALNO-SYNTAKTYCZNE
-
ZESPÓŁ ZABURZEŃ FONOLOGICZNO-SYNAKTYCZNYCH
zob. ZABURZENIE FONOLOGICZNO-SYNTAKTYCZNE
-
ZESPÓŁ WILLIAMSA-BEURENA
zob. ZESPÓŁ WILLIAMSA (ZW)
-
ZESPÓŁ WILLIAMSA (ZW)
/ZESPÓŁ WILLIAMSA–BEURENA/ ang. Williams syndrome , Williams-Beuren syndrome Nazwa zespołu pochodzi od nazwiska lekarza – Johna Cypriana Phippsa Williamsa – który w 1961 roku po raz pierwszy opisał jego cechy kliniczne. Rzadkie schorzenie uwarunkowane...
-
ZESPÓŁ USHERA-HALLGRENA
zob. USHERA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ USHERA
zob. USHERA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ STERSU POURAZOWEGO
/PTSD/ ang. posttraumatic stress disorder – PTSD Zespół stresu pourazowego jest efektem stresu o bardzo dużym natężeniu związanym z doświadczeniem przekraczającym zwykłe ludzkie przeżycia, np. wojna, gwałt, przemoc, bezpośrednie zagrożenie życia czy...
-
ZESPÓŁ SJÖGRENA–LARSSONA
zob. SJÖGRENA–LARSSONA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ SJÖGRENA
zob. SJÖGRENA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ RUDA
zob. SJÖGRENA–LARSSONA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ PRADERA–WILLIEGO
ang . Prader-Willi syndrome , PWS Nazwa zespołu pochodzi od nazwisk dwóch szwajcarskich lekarzy endokrynologów – Andrei Pradera i Heinricha Williego – którzy jako pierwsi w 1956 roku opisali jego objawy. Uwarunkowane genetycznie schorzenie, występujące...
-
ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
/ZANIEDBYWANIE PRZESTRZENNE, PRZESTRZENNE PÓŁZAPOMINANIE, ZESPÓŁ NIEUWAGI STRONNEJ, NIEUWAGA POŁOWICZA, ZESPÓŁ IGNOROWANIA JEDNEJ STRONY PRZESTRZENI/ ang. unilated spatial neglect – USN, visual neglect grec. syndromè ‘zbieganie się, połączenie’ Rodzaj...
-
ZESPÓŁ NIEUWAGI STRONNEJ
zob. ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
-
ZESPÓŁ KORSAKOWA
/ OTĘPIENIE KORSAKOWA, DEMENCJA KORSAKOWA, PSYCHOZA KORSAKOWA, ZESPÓŁ AMNESTYCZNO-UROJENIOWY, ALKOHOLOWY ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA, ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA/ ang. Korsakoff's syndrome , Korsakoff's dementia , Korsakoff's psychosis ,...
-
ZESPÓŁ KOCIEGO KRZYKU
zob. ZESPÓŁ CRI DU CHAT
-
ZESPÓŁ IGNOROWANIA JEDNEJ STRONY PRZESTRZENI
zob. ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
-
ZESPÓŁ HALLGRENA
zob. USHERA ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ GOLDENHARA
/D YSPLAZJA OCZNO-USZNA/ ang. Goldenhar syndrome , hemifacial microsomia , HFM , Oculo-Auriculo-Vertebral syndrome , OAV syndrome Nazwa zespołu pochodzi od Maurice’a Goldenhara – szwajcarskiego lekarza, który opisał go po raz pierwszy. Zespół wad...
-
ZESPÓŁ EDWARDSA
/TRISOMIA CHROMOSOMU 18/ ang. Edwards syndrome , chromosome 18 duplication , trisomy 18 Nazwa zespołu pochodzi od nazwiska autora – Johna Hiltona Edwardsa – który go pierwszy opisał. W każdej komórce człowieka znajdują się 23 pary, czyli 46...
-
ZESPÓŁ DYSKONEKSJI
ang. disconnection syndrome grec. syndromè ‘zbieganie się, połączenie; łac. conexio ‘powiązanie’ od con(n)ectere ‘wiązać, łączyć’ Termin został wprowadzony przez Normana Geschwinda na określenie zespołu zaburzeń związanych z uszkodzeniami szlaków...
-
ZESPÓŁ DOWNA
/TRISOMIA 21/ ang. Down’s Syndrome Jedno z najlepiej poznanych zaburzeń genetycznych i najczęstsza aberracja ludzkich chromosomów autosomalnych. Pierwszy opis przypadku dziecka z cechami wskazującymi na to zaburzenie genetyczne przedstawił w 1938 roku...
-
ZESPÓŁ DELECJI CHROMOSOMU 5P
zob. ZESPÓŁ CRI DU CHAT
-
ZESPÓŁ CRI DU CHAT
/ZESPÓŁ KOCIEGO KRZYKU, ZESPÓŁ DELECJI CHROMOSOMU 5P/ ang. Cri du chat syndrome , 5p-syndrome , Lejeune’s syndrome Nazwa zespół kociego krzyku jest związana z charakterystycznym, wysokim, przypominającym miauczenie kota dźwiękiem wydawanym przez...
-
ZESPÓŁ CORNELII DE LANGE
zob. CORNELIA DE LANGE ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ BRACHMANN-DE LANGE
zob. CORNELIA DE LANGE ZESPÓŁ
-
ZESPÓŁ BECKWITHA–WIEDEMANNA (EMG)
ang. Beckwith-Wiedemann syndrome Nazwa zespołu pochodzi od nazwisk dwóch autorów, którzy w roku 1963 (John Bruce Beckwith) oraz 1964 (Hans Rudolf Wiedemann) opisali go po raz pierwszy. Nazwa EMG wynika ze skrótu trzech podstawowych obserwowanych...
-
ZESPÓŁ APERTA
ang. Apert’s syndrome łac. acrocephalosyndactylia Rzadkie schorzenie uwarunkowane genetycznie, uważane za jedno z najcięższych klinicznie zespołów z kraniosynostozą. Zależnie od rasy częstość występowania wynosi od 1 : 44 000 do 1 : 130 000 wśród żywo...
-
ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA
zob. ZESPÓŁ KORSAKOWA
-
ZESPÓŁ AMNESTYCZNO-UROJENIOWY
zob. ZESPÓŁ KORSAKOWA
-
ZESPÓŁ „IZOLOWANEGO OBSZARU MOWY”
zob. AFAZJA CAŁKOWITA
-
ZERO AUDIOMETRYCZNE
zob. AUDIOGRAM
-
ZDROBNIENIA
/DEMINUTIWUM, DEMINUTIVA, NAZWY DEMINUTYWNE/ ang. diminutives , niem. Diminutiven , fr. diminitifs , ros. уменьшительные pol. zdrobni-enie (od zdrabniać ; na wzór łac. deminutivum ‘zmniejszone’, deminuere ‘zmniejszyć’) Jedna z żywych (produktywnych) w...
-
ZDANIE
/WYPOWIEDZENIE/ ang. sentence , niem. Satz , fr. phrase , ros. предложение pol. zdanie (na wzór łac. sententia ‘mniemanie, sąd, opinia’) Podstawowa jednostka poziomu składniowego języka. To konstrukcja złożona z wyrazów (niekiedy jednowyrazowa), której...
-
ZASTĘPOWANIE GŁOSKI R INNĄ
zob. PARAROTACYZM
-
ZASTĘPOWANIE GŁOSKI L INNĄ
zob. PARALAMBDACYZM
-
ZASTĘPOWANIE
zob. SUBSTYTUCJA
-
ZASADY POPRAWNEJ WYMOWY POLSKIEJ
Zasady/reguły dotyczące wymowy połączeń głoskowych, wyrazów i połączeń wyrazowych w języku polskim. Zasady te, nazywane prawidłami ortofonicznymi, zawarte są w Prawidłach poprawnej wymowy polskiej (1995, wydanie VIII) oraz w Zasadach poprawnej wymowy...
-
ZANIEDBYWANIE PRZESTRZENNE
zob. ZESPÓŁ POMIJANIA STRONNEGO
-
ZAMIENIANIE GŁOSKI R NA INNĄ
zob. PARAROTACYZM
-
ZAMIENIANIE GŁOSKI L NA INNĄ
zob. PARALAMBDACYZM
-
ZAKŁÓCENIE ROZWOJU MOWY
zob. SAMOISTNE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY (SORM)
-
ZAHAMOWANIE ROZWOJU UMYSŁOWEGO
zob. OLIGOFRENOPEDAGOGIKA
-
ZAHAMOWANIE ROZWOJU PSYCHICZNEGO
zob. NIEPEŁNOSPRWNOŚĆ INTELEKTUALNA
-
ZABURZENIE SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNYCH, DEFICYT SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNY, TRUDNOŚCI SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE/ ang. semantic-pragmatic disorder/semantic-pragmatic difficulties/SPD Jeden z podtypów zaburzeń w klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy...
-
ZABURZENIE RUCHU DOWOLNEGO
zob. APRAKSJA
-
ZABURZENIE ROZWOJU MOWY
zob. NIESAMOISTNE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY (NORM)
-
ZABURZENIE PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ PROGRAMOWANIA FONOLOGICZNEGO/ ang . phonologic programming deficit disorder Jeden z podtypów zaburzeń w klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy Isabelle Rapin i Dorris A. Allen, zaliczany przez autorki do tzw. podtypu C – zaburzeń...
-
ZABURZENIE POŁYKANIA
zob. DYSFAGIA
-
ZABURZENIE LEKSYKALNO-SYNTAKTYCZNE
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ LEKSYKALNO-SYNTAKTYCZNYCH/ ang. lexical-syntactic disorder/language programming disorder Jeden z podtypów zaburzeń w klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy Isabelle Rapin i Dorris A. Allen, zaliczany przez autorki do tzw. grupy B –...
-
ZABURZENIE FONOLOGICZNO-SYNTAKTYCZNE
/ZESPÓŁ ZABURZEŃ FONOLOGICZNO-SYNTAKTYCZNYCH/ ang. phonologic-syntactic disorder W klasyfikacji zaburzeń rozwoju mowy Isabelle Rapin i Dorris A. Allen jeden z najliczniej reprezentowanych, zdaniem autorek, podtyp zaliczany do typu A – mieszanych...
-
ZABURZENIA WYMOWY
zob. DYSLALIA
-
ZABURZENIA SYNTAGAMTYCZNE
zob. ZABURZENIA STRUKTURY WYRAZU
-
ZABURZENIA STRUKTURY WYRAZU
/ZABURZENIA SYNTAGMATYCZNE, ZNIEKSZTAŁCENIA STRUKTURY WYRAZU, ODKSZTAŁCENIA STRUKTURY WYRAZU/ ang. word formation disorder , ros. нарушения структуры слова Zaburzenia odnoszące się do wyrazu jako określonej struktury. Dotyczą struktury sylabicznej,...
-
ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA
zob. AGNOZJA
-
ZABURZENIA SPOSOBU ARTYKULACJI GŁOSKI
zob. DYSMODALNOŚĆ
-
ZABURZENIA SŁUCHU POCHODZENIA KOROWEGO
zob. GŁUCHOTA KOROWA
-
ZABURZENIA RUCHOWE W OBRĘBIE JAMY USTNEJ
ang. movement disorders in the oral cavity , niem. Bewegungsst ö rungen in der Mundh ö hle , fr. troubles de la motricité orale , ros . нарушение двигательной функции в ротовой полости Szczękościsk - skurcz toniczny mięśni żwaczy Powodują trudności w...
-
ZABURZENIA RUCHOWE KRTANI
ang. laryngeal movement disorders , niem. Larynx Bewegungsstörungen , fr. trouble de la motricité du larynx , ros. двигательные расстройства гортани Krtań jest unerwiona przez dwa nerwy: krtaniowy górny i krtaniowy wsteczny. Nerw krtaniowy górny...
-
ZABURZENIA RUCHOWE GARDŁA
ang. pharyngeal motor disorders , niem. Bewegungsstörungen des Pharynx , fr. trouble de la motricité du pharynx , ros. нарушение двигательной функции глотки Mięśnie gardła dzielą się na dźwigacze (łac. levatores) i zwieracze (łac. constrictores ). W...
-
ZABURZENIA ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO
/ZABURZENIA PSYCHOMOTORYCZNE/ ang. psychomotor development disorders, niem. Psychomotorische Entwicklungsstörungen, Störungen der psychomotorischen Entwicklung, fr. troubles du développement psychomoteur , ros. pасстройство психомоторного развития...
-
ZABURZENIA ROZWOJU MOWY
ang. developmental disorders of speech , language impairment , niem. Entwicklungsstörungen der Sprache / Sprachentwicklungsstörungen , fr. les troubles du développement du langage , ros. Нарушения развития речи Trudności w opanowaniu systemu językowego...
-
ZABURZENIA ROZWOJOWE KRTANI
zob. WADY WRODZONE KRTANI
-
ZABURZENIA REZONANSU GŁOSKI
zob. DYSREZONANSOWOŚĆ
-
ZABURZENIA PSYCHOMOTORYCZNE
zob. ZABURZENIA ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO
-
ZABURZENIA PROGRESYWNOŚCI WYPOWIEDZI W OTĘPIENIU ALZHEIMEROWSKIM
Zaburzenia dotyczące sukcesywnego rozwijania się wypowiedzi w toku interakcji: 1) zaburzenia konstytutywnych wymiarów interakcji – językowej sprawności społecznej oraz sytuacyjnej; 2) zaburzenia logicznotreściowej struktury wypowiedzi; 3) zaburzenia...
-
ZABURZENIA PRAGMATYKI WYPOWIEDZI
zob. PRAGNOZJA
-
ZABURZENIA PRAGMATYCZNE
zob. PRAGNOZJA
-
ZABURZENIA PERCEPCJI
zob. AGNOZJA
-
ZABURZENIA NAZYWANIA
zob. ANOMIA
-
ZABURZENIA NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO - HIPOTONIA
Hipotonia – obniżone napięcie mięśniowe Napięcie obniżone, objawiające się zmniejszonym oporem na bierne przesuwanie kończyn (Singer, Mink, Gilbert, Jankowic 2011, s. 14) powstaje wskutek: uszkodzenia łuku odruchowego (drogi, jaką przebiega bodziec),...
-
ZABURZENIA NAPIĘCIA MIĘŚNIOWEGO - HIPERTONIA
Hipertonia – podwyższone napięcie mięśniowe Napięcie wzmożone (hipertonia) występuje w przypadkach, kiedy mięśnie otrzymują więcej bodźców pobudzających niż hamujących, to znaczy wtedy, kiedy zmniejsza się hamujący wpływ specyficznych włókien nerwowych...
-
ZABURZENIA MOWY W ROZSZCZEPIE PODNIEBIENIA
zob. PALATOLALIA
-
ZABURZENIA MOWY W OTĘPIENIU ALZHEIMEROWSKIM
Zmiany w mowie osób z otępieniem alzheimerowskim, z uwagi na czas trwania choroby, zachodzą na przestrzeni kilku, kilkunastu lat. Początkowo są zwykle nieznaczne i trudno uchwytne. W miarę postępu procesu degeneracji stają się coraz bardziej wyraziste,...
-
ZABURZENIA MOWY U OSÓB NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH
Osoby niewidome i niedowidzące stanowią istotną liczebnie grupę. Ze statystyk Polskiego Związku Niewidomych wynika, że zrzesza on 76 066 członków (dane za rok 2001), przy czym całkowicie niewidomi stanowią 10–15% tej części populacji, pozostali zaś to...
-
ZABURZENIA MOWY U DZIECI Z ZESPOŁEM DOWNA
W najnowszych badaniach dominuje pogląd, iż na rozwój komunikacji międzyludzkiej wywierają wpływ przede wszystkim takie czynniki, jak: ogólny rozwój jednostki (intelektualny, emocjonalny, społeczny); jej możliwości poznawcze i jej własna aktywność;...
-
ZABURZENIA MOWY U DZIECI Z UPOŚLEDZENIEM UMYSŁOWYM
U osób z upośledzeniem umysłowym nie tylko kształtowanie się mowy jest opóźnione (aż do jej niedorozwoju), ale jest ona także odmienna jakościowo. Notowane zaburzenia mowy nie są jednakże specyficzne wyłącznie dla tej grupy. Diagnozowane są tu więc...
-
ZABURZENIA INICJATYWY MOWNEJ
zob. AFAZJA TRANSKOROWA RUCHOWA
-
ZABURZENIA GRAFOMOTORYKI
ang. graphomotor disorders grec. gràphein ‘pisać, rysować’; łac. motor ‘ten, kto porusza’ Występowanie nienormatywnych zjawisk dotyczących pisania/kreślenia znaków graficznych. Wykrywanie zaburzeń grafomotoryki jest szczególnie ważne na etapie edukacji...
-
ZABURZENIA GŁÓWNEGO MIEJSCA ARTYKULACJI GŁOSKI
zob. DYSLOKACJA
-
ZABURZENIA EMISJI GŁOSU
Mogą występować z różnych powodów: anatomicznych lub funkcjonalnych. Mogą być spowodowane różnymi chorobami aparatu głosotwórczego – wówczas podlegają leczeniu specjalistycznemu (foniatrycznemu lub laryngologicznemu, czasami również terapii głosowej)....
-
ZABURZENIA ARTYKULACJI
zob. DYSLALIA
-
WZIERNIK KRTANIOWY
zob. LARYNGOSKOP
-
WYROŚLA ADENOIDALNE
zob. MIGDAŁEK (ADENOID)
-
WYRAZY ORTOTONICZNE
ang. orthotonic words grec. orthós ‘prosty’ + pol. toniczny Wyrazy, w obrębie których występuje akcent gramatyczny, realizowany jako główny akcent wyrazowy. Nazywane są wyrazami samodzielnymi akcentowo. Zazwyczaj są to również wyrazy samodzielne...
-
WYRAZY ONOMATOPEICZNE
zob. ONOMATOPEJA
-
WYRAZY DZIECIĘCE
ang. baby / nursery words , baby talk (BT) words , BT lexicon , BT vocabulary , niem. Lallwörter , Wort aus der Kindersprache , fr. mots enfantins , mots du langage enfantin , ros. детские слова , слова „ языка нянь ” , „ облегченные ” слова Wyrazy,...
-
WYRAZY ATONICZNE
/ATONA, KLITYKI/ ang. atonic words , clitics grec. átonos ‘atonon, niemający akcentu’ Wyrazy, które nie mają akcentu gramatycznego. Jako wyrazy niesamodzielne akcentowo w mowie wiążą się z wyrazami ortotonicznymi, w obrębie których został zrealizowany...
-
WYRAZ SŁOWNIKOWY
zob. LEKSEM
-
WYRAZ PROZODYCZNY
zob. WYRAZ FONOLOGICZNY
-
WYRAZ ORTOGRAFICZNY
ang. orthographic word od rzeczownika ortografia Jednostka tekstu pisanego wyodrębniana w nim na podstawie segmentacji graficznej. Wyraz ortograficzny stanowi ciąg liter danego alfabetu ograniczony z obu stron dwoma odstępami (spacjami) lub odstępem i...
-
WYRAZ GRAMATYCZNY
ang. grammatical form, niem. Grammatische Form, fr. forme grammaticale, ros. грамматическая форма wyraz (od wyrazić ‘wypowiedzieć’; dawne ‘oznaczyć; wycisnąć’; od razić z psł. raziti ‘ciąć’); gramatycz-ny Wyraz tekstowy wraz z charakterystyką...
-
WYRAZ FONOLOGICZNY
/WYRAZ PROZODYCZNY/ ang. phonological word Jednostka fonotaktyczna ograniczona z obu stron junkturami silnymi /#/ lub junkturą i pauzą oraz zawierająca jedną sylabę akcentowaną. Początek wyrazu charakteryzuje się większą intensywnością, natomiast...
