• WADY ARTYKULACYJNE

    zob. DYSLALIA

  • WADLIWA WYMOWA GŁOSKI R

    zob. RERANIE

  • WADLIWA WYMOWA

    zob. DYSLALIA

  • WADLIWA REALIZACJA FONEMÓW

    zob. DYSLALIA

  • VOT

    /CZAS ROZPOCZĘCIA DŹWIĘCZNOŚCI/ ang. Voice Onset Time Odstęp czasowy, w jakim dźwięczność (wibracje fałdów głosowych) pojawia się w relacji do momentu zwolnienia zwarcia ustnego, czyli wybuchu spółgłoski zwartej. Stopień dźwięczności spółgłosek...

  • VIDEOLARYNGOSKOPIA

    zob. LARYNGOSKOPIA

  • UWULARNY

    /JĘZYCZKOWY/ łac. uvula ‘języczek’ Wymawiany z udziałem języczka w jamie gardłowej (w systemie fonetycznym języka polskiego brak głosek o takim charakterze); odnoszący się do języczka. Literatura: L. Dukiewicz, I. Sawicka: Fonetyka i fonologia , Kraków...

  • UVULA

    /JĘZYCZEK, JĘZYCZEK PODNIEBIENIA MIĘKKIEGO/ ang. palatine uvula , niem. Uvula , fr. luette , ros. язычок / язычок мягкого неба / Kolczyk w języczku Języczek (łac. uvula ) to wyrostek na tylnym brzegu podniebienia miękkiego. Języczek zwisa ku dołowi nad...

  • USZKODZENIE UCHA WEWNĘTRZNEGO

    /URAZ UCHA WEWNĘTRZNEGO/ ang. injury of the inner ear / inner ear`s injury /, niem. Schädigung des Innenohrs , fr. lésion oreille interne , ros. повреждение внутреннего уха ang. injury of the inner ear (z łac. injuriae ‘uszkodzenie, uraz’, auris...

  • USZKODZENIE NERWU ŚLIMAKOWEGO

    zob. USZKODZENIE NERWU SŁUCHOWEGO

  • USZKODZENIE NERWU SŁUCHOWEGO

    /USZKODZENIE NERWU ŚLIMAKOWEGO, USZKODZENIE NERWU PRZEDSIONKOWO-ŚLIMAKOWEGO/ ang. auditory nerve damage / damage to the cochlear nerve /, niem. Schäden des Hörnervs , fr. le dommage du nerf auditif , ros. повреждение слухового нерва Nerw słuchowy,...

  • USZKODZENIE NERWU PRZEDSIONKOWO-ŚLIMAKOWEGO

    zob. USZKODZENIE NERWU SŁUCHOWEGO

  • USTNO-TWARZOWA TERAPIA REGULACYJNA CASTILLO MORALESA

    zob. METODA CASTILLO MORALESA

  • USHERA ZESPÓŁ

    /ZESPÓŁ HALLGRENA, ZESPÓŁ USHERA – HALLGRENA/ ang. Usher syndrome / Usher's Syndrome , Hallgren syndrome , Usher–Hallgren syndrome , rp-dysacusis syndrome , dystrophia retinae dysacusis syndrome /, niem. Usher-Syndrom , fr. syndrome d'Usher , ros....

  • URAZY KRTANI

    ang. laryngeal trauma / injury of the larynx /, niem. Kehlkopftrauma / Verletzungen des Kehlkopfes /, fr. blessures du larynx , ros. травмы гортани / повреждение гортани / ang. injury of the larynx (z łac. injuria ‘uraz’, larynx ‘krtań’) Uraz...

  • URAZ UCHA WEWNĘTRZNEGO

    zob. USZKODZENIE UCHA WEWNĘTRZNEGO

  • UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE

    Osoby upośledzone umysłowo stanowią ok. 3% całej populacji. Upośledzenie umysłowe jest najliczniejszą z epidemiologicznego punktu widzenia przyczyną niepełnosprawności wśród dzieci i młodzieży. Dotyczy ono 60% – 70% ogółu niepełnosprawnych osób w...

  • UPOŚLEDZENIE SPRZĘŻONE

    Współwystępowanie różnych zaburzeń z niepełnosprawnością intelektualną. Andrzej Twardowski podaje następującą definicję: „Z upośledzeniem sprzężonym mamy do czynienia wówczas, gdy u danej osoby występują dwie lub więcej niesprawności spowodowane przez...

  • UPOŚLEDZENIE ROZWOJU PSYCHICZNEGO

    zob. NIEPEŁNOSPRWNOŚĆ INTELEKTUALNA

  • UPOŚLEDZENIE ROZWOJU MOWY

    zob. NIESAMOISTNE OPÓŹNIENIE ROZWOJU MOWY (NORM)

  • UPODOBNIENIA FONETYCZNE MIĘDZYWYRAZOWE

    Ujednolicanie się cech artykulacyjnych głosek pod wpływem ich bezpośredniego sąsiedztwa na granicy międzywyrazowej (w wygłosie wyrazu pierwszego i nagłosie wyrazu następnego), powodowane ergonomią pracy aparatu artykulacyjnego. Upodobnienia...

  • UPODOBNIENIA FONETYCZNE

    Ujednolicanie się cech artykulacyjnych głosek pod wpływem ich bezpośredniego sąsiedztwa, powodowane ergonomią pracy aparatu artykulacyjnego. Do upodobnień może dochodzić zarówno wewnątrz wyrazu (upodobnienia wewnątrzwyrazowe), jak i na granicy wyrazów....

  • UNOSOWIENIE

    zob. NAZALIZACJA

  • UKŁAD RĄBKOWY

    zob. UKŁAD LIMBICZNY

  • UKŁAD LIMBICZNY

    /UKŁAD BRZEŻNY, UKŁAD RĄBKOWY/ ang. limbic system łac. limbus ‘brzeg, krawędź, granica’; fr. limbique ‘obręcz’ Umowne określenie zespołu struktur korowych i podkorowych mózgu, umiejscowionych między korą nową, pniem mózgu i podwzgórzem, związanych z...

  • UKŁAD BRZEŻNY

    zob. UKŁAD LIMBICZNY

  • UDŹWIĘCZNIENIE MIĘDZYWYRAZOWE OGÓLNOPOLSKIE

    Wygłos absolutny w języku polskim jest zawsze bezdźwięczny. Zasada ta dotyczy wymowy wyrazów zakończonych na spółgłoskę właściwą lub grupę spółgłoskową złożoną ze spółgłosek właściwych, np.: obraz [obras], radź [rać], bryzg [brysk]. Dźwięczność przed...

  • UDZIAŁ WIĄZADEŁ GŁOSOWYCH PRZY ARTYKULACJI GŁOSKI

    zob. SONANTYCZNOŚĆ

  • UBEZDŹWIĘCZNIENIE

    /DESONORYZACJA/ ang. devoicing Proces fonetyczny polegający na utracie dźwięczności przez głoskę dźwięczną pod wpływem sąsiedztwa fonetycznego głosek bezdźwięcznych lub pauzy. Do ubezdźwięcznienia może dojść w nagłosie lub śródgłosie wyrazu, pod...

  • UBEZDŹWIĘCZNIANIE

    zob. MOWA BEZDŹWIĘCZNA

  • TYPY JĄKANIA

    /RODZAJE JĄKANIA, KLASYFIKACJA JĄKANIA/ Wyróżnienie typów jąkania jest kwestią otwartą w balbutologii i balbutologopedii. Głównym problemem jest ustalenie jasnych kryteriów podziału. Można wskazać trzy podstawowe kryteria: fizjologiczne, lingwistyczne,...

  • TYŁOZGRYZ

    ang.: distocclusion Grupa wad zgryzu polegających na cofnięciu żuchwy w stosunku do szczęki. Zob. także: WADY DOTYLNE Literatura: Zarys współczesnej ortodoncji. Podręcznik dla studentów i lekarzy dentystów , red. I. Karłowska, Warszawa 2009.

  • TYFLOPEDAGOGIKA

    ang. typhlopedagogy , niem. der Blindenpädagogik grec. typhlos ‘ niewidomy ’ Dział pedagogiki specjalnej zajmujący się wychowaniem, edukacją, terapią i rehabilitacją osób niewidomych i niedowidzących w placówkach oświatowych (w tym integracyjnych) oraz...

  • TYFLOPEDAGOG

    ang. typhlopedagog grec. typhlos ‘ niewidomy ’ Pedagog specjalny pracujący z osobami niewidomymi i niedowidzącymi. W cyklu kształcenia zdobywa wiedzę o prawidłowościach rozwoju oraz zachowania się dzieci niewidomych i słabo widzących oraz o ich...

  • TWARDOPODNIEBIENNY

    zob. PALATALNY

  • TRZY SZEREGI

    We współczesnej polszczyźnie kulturalnej występują trzy szeregi głosek: [s, z, c,  ] – szereg zębowy (syczący), odziedziczony z praindoeuropejskiego, [š, ž, č,  ] – szereg dziąsłowy (szumiący), odziedziczony z prasłowiańskiego, [ś, ź, ć,  ] – szereg...

  • TRZECIAK

    zob. MIGDAŁEK GARDŁOWY

  • TRUDNOŚCI SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE

    zob. ZABURZENIE SEMANTYCZNO-PRAGMATYCZNE

  • TRÓJKĄT SAMOGŁOSKOWY

    /TRÓJKĄT BENNIEGO/ ang. vowel triangle Schemat przedstawiający system wokaliczny danego języka z uwzględnieniem kryteriów artykulacyjnej klasyfikacji samogłosek. Jego twórcą dla języka polskiego był wybitny językoznawca, fonetyk Tytus Benni (trójkąt...

  • TRÓJKĄT BENNIEGO

    zob. TRÓJKĄT SAMOGŁOSKOWY

  • TRISOMIA CHROMOSOMU 18

    zob. ZESPÓŁ EDWARDSA

  • TRISOMIA 21

    zob. ZESPÓŁ DOWNA

  • TRANSLITERACJA

    Odwzorowanie tekstu napisanego w jednym alfabecie za pomocą liter innego alfabetu na podstawie ściśle ustalonych reguł odpowiedniości między literami, pozwalającymi przeprowadzić transliterację mechanicznie (bez znajomości języka tekstu...

  • TRANSKOROWA ECHOLALICZNA AFAZJA CZUCIOWA

    zob. AFAZJA TRANSKOROWA CZUCIOWA

  • TRANSKOROWA AFAZJA MIESZANA

    zob. AFAZJA CAŁKOWITA

  • TOROWANIE SEMANTYCZNE

    zob. POPRZEDZANIE SEMANTYCZNE

  • TORBIEL KRTANI

    /LARYNGOCELE, TORBIEL KIESZONKI KRTANIOWEJ/ ang. laryngeal cyst / laryngocele /, niem. Zyste am Kehlkopf / Laryngozele /, fr. cystes du larynx / laryngocèle /, ros. киста гортани / ларингоцеле / ang. laryngocele (z łac. larynx ‘krtań’, -cele ‘guz,...

  • TORBIEL KIESZONKI KRTANIOWEJ

    zob. TORBIEL KRTANI

  • TONUS

    /NAPIĘCIE MIĘŚNIOWE/ W neurologii – napięcie mięśniowe; w logopedii – rozpatrywany bardzo często w kontekście typów jąkania. Tonus to charakterystyczny dla jąkającego się wzrost napięcia mięśniowego, znajdujący się między eutonią (optymalnym napięciem...

  • TON PROSTY

    Zob. TON CZYSTY

  • TON PODSTAWOWY

    /CZĘSTOTLIWOŚĆ PODSTAWOWA GŁOSU, FORMANT ZEROWY/ ang. fundamental frequency Składowa częstotliwość tonu krtaniowego, dźwięku złożonego, powstającego w krtani, odpowiadająca bezpośrednio częstotliwości drgań fałdów głosowych. W akustyce bywa określana...

  • TON KRTANIOWY

    ang. glottal tone Dźwięk złożony powstający w krtani, wytwarzany przez drgające fałdy głosowe, o przebiegu zbliżonym do regularnego wielotonu harmonicznego. Składa się z tonu podstawowego o częstotliwości drgań bezpośrednich fałdów głosowych oraz tonów...

  • TON CZYSTY

    /TON PROSTY, PRZEBIEG PROSTY/ ang . pure tone Dźwięk składający się z jednej, izolowanej, ściśle określonej częstotliwości. Na oscylogramie przebiegi proste zawsze przyjmują kształt sinusoidy, a na widmie pojawia się jeden prążek w miejscu dokładnie...

  • TETYZM

    ang. tetism , niem. Tetismus , ros. тетизм Termin oparty na wrażeniu akustycznym – w wypowiedzi słychać przewagę głoski [t]. Zaburzenie artykulacji charakteryzujące się znacznym uproszczeniem systemu konsonantycznego. W wypowiedzi przeważają głoski,...

  • TESTY DO BADANIA AFAZJI

    /TESTY DIAGNOZY AFAZJI/ ang. diagnostic aphasia examination ang. test ‘próba, sprawdzian’; łac. testum ‘naczynie gliniane, pokrywka’; grec. p h á sis ‘wypowiedź’ ; łac. phasia ‘mowa’; grec. a- ‘brak’; łac. aphasia ‘niemota’ Testy do badania afazji...

  • TESTY DIAGNOZY AFAZJI

    zob. TESTY DO BADANIA AFAZJI

  • TERMINOLOGIA

    /SŁOWNICTWO FACHOWE/ ang. terminology , niem. Terminologie , fr. terminologie Ogół terminów przyjętych w obrębie konkretnej dziedziny wiedzy lub działalności ludzkiej. Terminologia jest częścią słownictwa w znacznym stopniu ustalaną arbitralnie,...

  • TERMIN

    ang. scientific term , niem. Fachwort , fr. terme scientifiqe Elementarna jednostka stylu naukowego (rzeczownik, nominalna grupa wyrazowa), używana w określonej dziedzinie wiedzy lub działalności ludzkiej w odniesieniu do obiektów specyficznych...

  • TERATOGEN

    grec. teratos ‘potwór’ Czynnik zewnętrzny mogący spowodować trwałe zaburzenie struktury lub funkcji organizmu, jeśli narażenie na jego działanie wystąpi w okresie życia płodowego. Jednym z pierwszych preparatów, któremu udowodniono działanie...

  • TERAPIA SZTUKĄ

    zob. ARTTERAPIA

  • TERAPIA POŚREDNIA W OTĘPIENIU ALZHEIMEROWSKIM

    ang. indirect theraphy ( in Alzheimer’s dementia ) Jest prowadzona w kontakcie z osobami z najbliższego otoczenia pacjenta (rodziną, stałymi opiekunami, personelem domu dziennego pobytu itp.). Jej celem jest usprawnianie funkcjonowania osoby chorej...

  • TERAPIA PEDAGOGICZNA

    /REEDUKACJA/ ang. pedagogic therapy ; ros. педагогическая терапия Całokształt oddziaływań pedagogicznych stosowanych w odniesieniu do dzieci mających trudności w uczeniu się. Mają one charakter oddziaływań korekcyjno-kompensacyjnych, ukierunkowanych z...

  • TERAPIA LOGOPEDYCZNA

    /LOGOTERAPIA, POSTĘPOWANIE LOGOPEDYCZNE, LOGOPEDYCZNE POSTĘPOWANIE TERAPEUTYCZNE, LOGOPEDYCZNE POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE/ ang. speech therapy Całość specyficznych, zamierzonych oddziaływań naprawczych, ukierunkowanych na usunięcie patologicznych zjawisk...

  • TERAPIA GŁOSU

    ang. voice therapy grec. therapeiá ‘leczenie’ Działania zmierzające do usunięcia zaburzeń głosu, ukierunkowane przez wyniki badań diagnostycznych. Logopedyczna diagnoza i terapia osób z zaburzeniami głosu prowadzone są równolegle z leczeniem...

  • TERAPIA BEZPOŚREDNIA W OTĘPIENIU ALZHEIMEROWSKIM

    ang. direct theraphy ( in Alzheimer’s dementia ) Jest prowadzona w relacji logopeda–pacjent, w formie indywidualnej lub grupowej (z udziałem pacjentów o podobnych problemach w zakresie komunikacji, w grupie kilkuosobowej). Ma dwa zasadnicze cele: 1)...

  • TERAPIA BEHAWIORALNA

    ang. behavioural therapy , niem. Verhaltenstherapie , fr. thérapie comportementale , ros. поведенческая терапия ang. behaviour ‘zachowanie się’ Kierunek psychologii eksperymentalnej, który formował się na początku ubiegłego wieku i zakładał, rozwój...

  • TEMPO MÓWIENIA

    /SZYBKOŚĆ MÓWIENIA, TEMPO MOWY/ ang. speed of utterance, tempo of speech; niem. Sprechtempo; fr. tempo; ros. темп речи, движение речи; wł. tempo z łac. tempus – czas Szybkość wymawiania elementów mowy: głosek, sylab, wyrazów. Może być mierzona liczbą...

  • TEMPO MOWY

    zob. TEMPO MÓWIENIA

  • TELEWIZJA

    ang. t elevision, TV Środek komunikacji masowej służący do bezprzewodowego przekazywania zarejestrowanego przez kamerę dźwięku i obrazu (audycji, filmów, muzyki itp.) przetworzonego przez urządzenie nazywane nadajnikiem na falę elektromagnetyczną (o...

  • TELEPROMPTER

    /PROMPTER, AUTOCUE/ ang. teleprompter Urządzenie służące do wyświetlania wcześniej przygotowanego tekstu czytanego przed stojącą kamerą. Ekran telepromptera wyświetlający tekst montowany jest poziomo przed kamerą, a wyświetlany przez niego tekst odbija...

  • TECHNIKA ZNIKAJĄCYCH SYGNAŁÓW

    zob. METODA ZANIKAJĄCYCH PODPOWIEDZI

  • TAKT

    ang. time łac. tactus ‘dotyk’ Jednostka akcentowa odpowiadająca wyrazowi lub grupie wyrazów scalonych jednym akcentem głównym. Termin nawiązuje do muzycznej definicji taktu rozumianego jako jednostki, w obrębie której realizuje się schemat metryczny,...

  • TAJNY JĘZYK DZIECI

    Specyficzny socjolekt, w którym ujawnia się twórcze podejście dzieci do systemu językowego, wymagające jednak od nich dobrego wyczucia językowego. Język ten zaliczany jest do tajnych, kryptozabawowych socjolektów o prymarnej funkcji ekspresywnej....

  • TACHYPHEMIA

    zob. TACHYLALIA

  • TACHYPH(R)ASIA

    zob. TACHYLALIA

  • TACHYLALIA

    /TACHYPH(R)ASIA, TACHYPHEMIA, PRZYSPIESZENIE MOWY, PRZYSPIESZENIE TEMPA MÓWIENIA, MOWA NADMIERNIE SZYBKA, NADMIERNIE PRZYSPIESZONA MOWA, ANORMALNIE SZYBKA MOWA/ ang. tachylalia , niem. Tachylalie , fr. tachylalie , ros. тахилалия ( баттаризм , полтерн...

  • TACHYFRAZJA

    zob. BATARYZM

  • TABU JĘZYKOWE

    Tabu językowe jest związane z konkretną kulturą. Wyraz tabu zapożyczony jest z języka polinezyjskiego za pośrednictwem języka angielskiego. W każdej społeczności mamy do czynienia z czynnościami i przedmiotami, których wykonywanie i dotykanie przez...

  • ŚWIADOMOŚĆ METALINGWISTYCZNA

    zob. ŚWIADOMOŚĆ METAJĘZYKOWA

  • ŚWIADOMOŚĆ METAJĘZYKOWA

    /ŚWIADOMOŚĆ METALINGWISTYCZNA/ ang . metalinguistic awareness, ros. метаязыковое сознание gr. meta ‘poza’, ‘ponad’ Pojęcie szeroko stosowane na gruncie psycholingwistyki. W znaczeniu językoznawczym wiąże się bezpośrednio z terminem „metajęzyk”,...

  • ŚWIADOMOŚĆ JĘZYKOWA DZIECKA

    /DZIECIĘCA ŚWIADOMOŚĆ JĘZYKOWA, DZIECIĘCA ŚWIADOMOŚĆ JĘZYKA/ ang. linguistic awareness, language awareness , niem. Sprachbewusstein, ros. языковоe сознание Pojęcie rozumiane wieloznacznie. Temat licznych dyskusji toczących się na gruncie różnych...

  • ŚWIADOMOŚĆ JĘZYKOWA

    ang. linguistic awareness łac. lingua ‘język’; st.-germ. war / wer ‘czuwać, pilnować się’ Poczucie społecznych norm językowych umożliwiające wybór środków językowych ze względu na określone cele komunikacyjne oraz formułowanie sądów na temat języka i...

  • ŚWIADOMOŚĆ FONOLOGICZNA

    ang. phonological awareness Świadomość fonologiczna jest definiowana jako: rodzaj świadomości metajęzykowej – procesu metapoznawczego (refleksja percepcyjna dotycząca poziomu fonologicznego języka), podtyp świadomości językowej (zdolności do...

  • ŚRÓDGŁOS

    Niepoczątkowa i niekońcowa część złożonego fonologicznie elementu językowego, np. wyrazu. Literatura: L. Dukiewicz, I. Sawicka: Fonetyka i fonologia , Kraków 1995.

  • ŚRODKOWOJĘZYKOWY

    zob. PALATALNY

  • ŚRODKI RETORYCZNE

    grec. rhetorike ‘sztuka przekonywania, wymowy’ Stosowane w ramach elokucji – działu retoryki zajmującego się celowym i odpowiednim do myśli użyciem słów. Służą także argumentacji, zwiększając funkcjonalność tekstu. Można je podzielić na tropy i figury...

  • SZYBKOŚĆ MÓWIENIA

    zob. TEMPO MÓWIENIA

  • SZTUKA ŻYWEGO SŁOWA

    /KULTURA ŻYWEGO SŁOWA/ Stanowi element kultury języka. Dotyczy języka mówionego: sprawności technicznej mówcy, kwestii estetyki wygłaszanego tekstu oraz umiejętności klarownego i sugestywnego przekazu treści. Na sztukę żywego słowa składa się również...

  • SZIAKANIE

    zob. JABŁONKOWANIE

  • SYSTEM KLASYFIKACJI FUNKCJI MOTORYKI DUŻEJ

    ang. Gross Motor Function Classification System – GMFCS Wystandaryzowana skala służąca klasyfikowaniu stopnia niepełnosprawności ruchowej u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym. Jest to test bazujący na ocenie ruchu, który inicjuje samo dziecko, ze...

  • SYSTEM JĘZYKOWY

    /STRUKTURA JĘZYKA/ ang. language system , niem. Sprachsystem , fr. syst é me de langage , ros. языковая система grec. systema ‘zorganizowana całość’; język-owy Pojęcie języka przedstawianego jako zorganizowana całość. W takim ujęciu język nie jest...

  • SYNTAKTYKA

    zob. SKŁADNIA

  • SYNTAKTYCZNE SŁOWO

    zob. LEMMA

  • SYNAPTOGENEZA

    ang. synaptogenesis P roces tworzenia się sieci neuronalnej. Układ nerwowy człowieka tworzy się i doskonali począwszy od 3 tygodnia życia płodowego. W jego rozwoju wyróżnia się następujące etapy: 1. tworzenie się prekursorów komórek nerwowych i...

  • SYMBOLE PROZODYCZNE

    zob. SUPRASEGMENTALNE SYMBOLE

  • SYMBOLE BLISSA

    ang. Blissymbols or Blissymbolics Nazwa systemu alternatywnego porozumiewania się, w którym słowa przedstawione są w postaci rysunku. Zamiarem twórcy było zbudowanie systemu graficznego, który mógłby być stosowany przez uczestników międzynarodowych...

  • SYGMATYZM ŚWISZCZĄCY

    zob. SEPLENIENIE ŚWISZCZĄCE

  • SYGMATYZM NOSOWY

    zob. SEPLENIENIE NOSOWE

  • SYGMATYZM LATERALNY

    zob. SEPLENIENIE BOCZNE

  • SYGMATYZM LARYNGALNY

    zob. SEPLENIENIE KRTANIOWE


Rezultaty wyszukiwania 161 - 200 z 1000