Zabawa jest dla dziecka podstawą rozwoju i głównym sposobem spędzania czasu. Podczas zabawy dziecko zdobywa informacje o otaczającym świecie, uczy się określonych form zachowania i wyraża swoje potrzeby. Zabawa wspiera rozwój poznawczy, emocjonalny i społeczny. Ma też ogromne znaczenie w rozwoju mowy. Bawiąc się, dziecko jest w swoim żywiole.

W pierwszym roku życia dziecko podejmuje zabawy sensoryczno-motoryczne. Dotyka przedmiotów, ogląda zabawki i potrząsa nimi, a także liże i wkłada do buzi, to co trzyma w rączkach. To doskonała okazja, żeby nazywać przedmioty znajdujące się w jego otoczeniu oraz czynności, które wykonujemy. W ten sposób dziecko bogaci swój słownik bierny i rozwija rozumienie. Ważne jest, aby reagować na komunikaty dziecka. Nie muszą to być tylko dźwięki i słowa, ale także gesty, spojrzenie czy uśmiech. Odpowiednia reakcja to podstawa komunikacji, która rozwija się wówczas, gdy dziecko przyjmuje raz rolę nadawcy, a raz odbiorcy. Zabawa z dzieckiem to również okazja do rozwijania gestu wskazywania oraz naśladowania dźwięków z otoczenia. Nazywajmy to, co widzimy i co dzieje się dookoła dziecka, pokazujmy palcem, wypowiadajmy się krótkimi zdaniami. Śpiewajmy dziecku, mówmy rymowanki i krótkie wierszyki.

W drugim roku życia pojawiają się zabawy funkcjonalne, podczas których dziecko używa zabawek. Bawiąc się razem z dzieckiem, stwarzamy mu możliwość udziału w rozmowie: zadawania pytań i odpowiadania na nie. Dziecko uczy się nazw przedmiotów, ich cech i czynności, ale także konstrukcji gramatycznych i znaczenia związków wyrazowych oraz zdań. Rozwijamy w ten sposób kompetencję językową dziecka.

U dzieci starszych obserwujemy zabawy symboliczne, czyli zabawy „na niby” oraz zabawy konstrukcyjne. Pozwalają one rozwijać kreatywność i wyobraźnię, a także praksję, czyli planowanie motoryczne. Podczas tych zabaw wzrasta wytrwałość w dążeniu do celu. Wtedy też bawmy się z dzieckiem, bo to okazja do modelowania zachowań i wypowiedzi. Dzieci uczą się przecież poprzez naśladowanie.

Następnie pojawiają zabawy z użyciem reguł. Tu z kolei przekazujemy dziecku zasady i normy funkcjonowania w grupie społecznej. Tego typu zabawy pozytywnie wpływają na rozwój kompetencji komunikacyjnej.

Każdy rodzaj zabawy ma wpływ na funkcjonowanie dziecka. Wraz z wiekiem zabawy zmieniają się, wydłuża się ich czas oraz koncentracja dziecka na danej aktywności. Towarzysząc dziecku w zabawie nawiązujemy z nim odpowiednią relację, która jest niezbędna do tego, aby mogło ono komunikować się z nami i z innymi osobami. W czasie zabaw pamiętajmy o zasadzie naprzemienności. Bawiąc się z dzieckiem, podążajmy za jego potrzebami i pomysłami. Dorosły powinien modelować podejmowane aktywności, zwłaszcza wtedy, gdy dziecko jest małe. Ważne jest także stopniowanie trudności w zabawie. Proponowane aktywności zawsze powinny być dostosowane do wieku dziecka, jego możliwości motorycznych i poznawczych.

W następnym artykule znajdą się przykładowe zabawy i aktywności, które pozytywnie wpływają na rozwój dziecka.