Przesiewowe badania mowy w przedszkolach to podstawowy element profilaktyki logopedycznej umożliwiający wczesne wykrywanie zaburzeń mowy i nieprawidłowości w rozwoju aparatu artykulacyjnego u dzieci. Logopedyczne badania przesiewowe pozwalają na wytypowanie dzieci, u których występują trudności z mową i skierowanie ich na dogłębną diagnozę. W niniejszym artykule przytaczamy najważniejsze wytyczne związane z przeprowadzaniem przesiewowych badań mowy.
Organizacja przesiewowych badań mowy w przedszkolach
Przesiewowe badania mowy (zwane także badaniami skriningowymi) przeprowadza zazwyczaj logopeda, choć - po odpowiednim przyuczeniu - może to być także wychowawca przedszkolny, pedagog, pielęgniarka, psycholog lub lekarz. Zanim dziecko będzie mogło przystąpić do badania, należy uzyskać pisemną zgodę opiekuna. Po zakończeniu procesu przesiewowego, opiekun powinien otrzymać informację o wynikach diagnozy logopedycznej ze wskazaniem ewentualnych zaburzeń mowy lub nieprawidłowości rozwojowych, które mogą zwiastować ich wystąpienie w przyszłości.
Podstawowe zasady przeprowadzania badania przesiewowego mowy:
- badanie przeprowadza się z każdym dzieckiem indywidualnie, najlepiej w osobnym pomieszczeniu, by nic nie rozpraszało uwagi dziecka,
- badanie powinno trwać od kilkunastu do kilkudziesięciu minut,
- w badaniu wykorzystuje się testy, kwestionariusze obrazkowe i inne narzędzia diagnostyczne dla logopedów,
- do badania używa się pomocy logopedycznych sprawdzających sprawność artykulacyjną dziecka,
- wszelkie narzędzia logopedyczne i materiały pomocnicze, takie jak ilustracje czy testy, powinny być dostosowane do wieku
Jak przebiega badanie przesiewowe?
Osoba przeprowadzająca badanie sprawdza zdolności nadawania i rozumienia komunikatów słownych przez dziecko. Oto niektóre z elementów podlegające wstępnej ocenie podczas badań przesiewowych mowy:
- realizacja fonemów,
- rozumienie pytań, poleceń, narracji, przyimków i gramatyki,
- budowa aparatu mowy: długość wędzidełka, budowa zgryzu, stan migdałków podniebiennych,
- poziom płynności w posługiwaniu się aparatem artykulacyjnym (sprawność języka i warg),
- tempo i płynność wypowiedzi oraz barwa głosu,
- tor oddechowy,
- funkcje prymarne: gryzienie, żucie, połykanie, kasłanie, ziewanie, mimika twarzy itp.
Badania przesiewowe aparatu mowy przeprowadza się w przedszkolach na początku roku szkolnego. To wówczas właśnie specjaliści w zakresie logopedii mają najwięcej pracy. Przeprowadzenie ankiet, testów i wystawienie pisemnych diagnoz wymaga wypełnienia szeregu dokumentów. Ważna jest przy tym właściwa organizacja pracy oraz wypracowanie przez diagnostę skutecznego systemu komunikacji z dziećmi, tak aby chętnie współpracowały i uczestniczyły w badaniu.
Pamiętajmy, że badanie przesiewowe mowy przeprowadzane jest w celu wyłonienia z grup przedszkolnych tych dzieci, które mogą potrzebować dalszej diagnostyki. Dopiero szczegółowa diagnoza logopedyczna wykaże poziom zaburzeń i wyznaczy ewentualne kierunki terapeutyczne mające na celu eliminację negatywnych konsekwencji niewłaściwego rozwoju dziecka w zakresie komunikacji językowej.
