Słuch fonemowy umożliwia codzienną komunikację. U dzieci uczących się mówić może powodować problemy z rozwojem mowy.
Do czego potrzebny jest słuch fonemowy?
Słuch fonemowy odpowiada za rozróżnianie poszczególnych dźwięków (fonemów) mowy. Jeśli działa prawidłowo, dziecko słyszy subtelne różnice w słowach, wynikające z podobnie brzmiących głosek (np. p-b, k-g, s-sz). Rozwija się w pierwszych latach życia dziecka, umożliwiając nie tylko prawidłowy rozwój mowy, ale też naukę czytania i pisania. Słuch fonemowy jest jednym z trzech rodzajów słuchu – wyróżnia się jeszcze słuch fizjologiczny, czyli związany prawidłowym odbieraniem fal dźwiękowych oraz muzyczny, który oznacza umiejętność rozróżniania dźwięków muzycznych.
Przyczyny problemów ze słuchem fonemowym mogą być neurologiczne, środowiskowe, genetyczne, związane z nieprawidłowo rozwijającym się aparatem mowy, a także wynikać z niedosłuchu. Należy udać się do logopedy, jeżeli mowa dziecka rozwija się powoli, ma ono trudności w nauce poprawnej wymowy nowych słów oraz zapamiętywaniu dłuższych wypowiedzi, rozróżnianiu dźwięków (myli podobne wyrazy, nie słyszy różnicy w głoskach), nieprawidłowo akcentuje, nie rozumie bardziej skomplikowanych (ale dostosowanych do wieku) poleceń.
Diagnoza i terapia zaburzeń słuchu fonemowego
Istnieje wiele przydatnych narzędzi diagnostycznych dla logopedów, np. Karty Oceny Słuchu Fonemowego (KOSF), które zawierają obrazki do przeprowadzenia badania oraz karty oceny. Rozwój słuchu fonemowego określa się w wyniku badania jako wysoki, przeciętny lub niski. Im starsze jest dziecko, tym mniej błędów może popełnić w trakcie wykonywania zadań.
Dziecko, u którego stwierdzi się zaburzenia słuchu fonemowego (i wykluczy niedosłuch) uczęszcza na terapię. Jest wiele skutecznych metod, umożliwiających pracę z dziećmi, np.:
- nauka sylabizowania i wyczucia rytmu za pomocą klaskania,
- ćwiczenia polegające na układaniu słów z sylab,
- wykorzystanie dźwięków otoczenia znanych dzieciom w zabawach w naśladowanie lub lokalizowanie odgłosów,
- nauka wierszyków i piosenek.
Sama nauka sylab może być nużąca, dlatego logopeda wykorzystuje różne sposoby na zaangażowanie uwagi dziecka w ćwiczeniach połączonych z zabawą.
